Witpunthaai

Beschrijving van de witpunthaai

Leefgebied

De witpunthaai komt wereldwijd voor in tropische wateren tussen 45° noorderbreedte en 43° zuiderbreedte. Ze leven in de Indische Oceaan, de Atlantische Oceaan en de Stille Oceaan. 

Deze haaien migreren met de waterstromingen mee, zoals de Golfstroom, tijdens het zomerseizoen. Eén van de migratieroutes loopt in de zomer in het westen van de Atlantische Oceaan langs de staat Maine in de Verenigde Staten tot zuidwaarts Argentinië. Ze komen ook voor van Portugal tot zuidwaarts de Golf van Guinee en in de winter in het oosten van de Atlantische Oceaan tot de Middellandse Zee. Witpunthaaien worden ook aangetroffen in het Indo-Stille Oceaan gebied waaronder de Rode Zee, het gebied van Oost-Afrika tot Hawaï, Tahiti, Samoa en de Tuamotu-eilanden. Er zijn exemplaren gevolgd, die maar liefst 2.800 kilometer aflegden.

Witpunthaaien leven in de Pelagische zone van de oceaan. Gemiddeld zwemmen witpunthaaien minstens 60 meter onder het wateroppervlak, maar af en toe zwemmen ze in ondieper water tot een diepte van 35 meter. Deze soort nadert de oceaankust niet.

Sommige groepen komen voor in specifieke geografische riffengebieden zoals het Great Barrier Reef. Ze leven vaak in habitats met veel hoogteverschillen. Verder worden ze ook aangetroffen in kleine spleten tussen riffen. Hier jagen en rusten ze vaak.

Uiterlijk

Witpunthaaien hebben hun naam te danken aan de witte uiteinden op de voorste rugvin, de borstvinnen, staartvinnen en buikvinnen. De rugzijde van het lichaam heeft een bruine, grijze of grijs-bronzen kleur en de onderkant is wit. Hierdoor gaan ze op in hun omgeving en worden ze niet ontdekt door potentiële prooien. 

Ze hebben lange, brede vinnen met ronde punten. De lichamen zijn gedrongen met een korte, stompe snuit. Vrouwtjes zijn over het algemeen groter dan mannetjes met een gemiddelde lengte van 3,9 meter en een gewicht tot 170 kilogram. Mannetjes kunnen 3 meter worden en tot 167 kilogram wegen.

Ze hebben een grote borstvin, waardoor ze makkelijk door het water kunnen glijden. Deze vin zorgt voor stabiliteit bij de bewegingen, waardoor deze haaien veel snelheid kunnen ontwikkelen. Zoals bijna alle andere haaien hebben witpunthaaien een heterocercale staart. Bij deze staartvorm zijn de twee lobben niet even groot. De wervelkolom loopt door in de bovenste lob, die groter en langer is dan de onderste lob.

Pasgeboren witpunthaaien hebben zwart pigment in de vinnen, waarbij de voorste rugvin een bruine of lichtbruine punt heeft. Uiteindelijk vervaagt het zwarte pigment tot de natuurlijke witte kleur in de uiteinden van de vinnen.

Voortbeweging

Witpunthaaien zijn in staat om lange afstanden af te leggen. Ze trekken het hele jaar door van de ene locatie naar de andere op zoek naar voedsel en warmer water. Wanneer er een prooi of een roofdier in de buurt is, kunnen ze plotseling heel snel gaan zwemmen.

Wetenswaardigheden

• Witpunthaaien baren levende jongen. De embryo’s krijgen via de placenta en de navelstreng in de baarmoederwand de essentiële voedingsstoffen en zuurstof toegediend.
• De grote vinnen van deze haai zijn erg gewild in de internationale handel en worden in Azië verkocht om haaienvinnensoep van te maken. Vaak worden de vinnen op zee verwijderd en wordt de rest van het karkas weggegooid.

Voedsel in de natuur

Witpunthaaien zijn opportunistische eters. Ze verzamelen zich vaak rond schepen, op zoek naar een maaltijd. Ze volgen ook vaak verschillende soorten walvissen, zoals grienden. Deze walvissen gebruiken echolocatie om hun prooien te vinden.

Ze jagen af en toe in groepen en helpen elkaar bij het vangen van scholen vis. Deze haaien bewegen zich snel en zijn concurrerend ten opzichte van voedsel. Witpunthaaien nemen vaak deel aan wilde vreetpartijen die ontstaan wanneer meerdere haaiensoorten samenkomen en zich op één voedselbron richten.

Het dieet bestaat uit kraakbeenvissen zoals pijlstaartroggen, zeeschildpadden, marlijn, inktvis, tonijn, aas en soms afval.

Gedrag

Witpunthaaien leven solitair, maar op plekken waar voedsel voorhanden is verzamelen ze zich soms in groepjes. Hoewel ze solitair leven, worden ze vaak vergezeld door loodsmannetjes en goudmakrelen.

Witpunthaaien kunnen elektrische velden van hun prooien waarnemen door het gebruik van elektroreceptoren op de snuit. Deze worden de ampullen van Lorenzini genoemd. De ampullaire elektroreceptoren bestaan uit met gelei gevuld kanalen, die uitmonden in poriën in de huid. Het zintuig neemt het verschil in voltage waar tussen de porie en de voet van het kanaal. Wanneer vissen en andere organismen tijdens het zwemmen een elektrisch veld afgeven, gebruiken haaien de ampullen van Lorenzini om de locatie te bepalen. Hierdoor kunnen ze ook waarnemen of prooien in nood verkeren of gewond zijn.

Ze kunnen zich in bepaalde gevallen in een toestand van tonische immobiliteit bevinden. Hierbij is de haai in een trance-achtige toestand en stopt hij met bewegen. Dit kan tijdens het duiken worden opgewekt door een hand over de elektroreceptoren te leggen en over de snuit te wrijven, wat de haai tijdelijk zal verdoven. Veel onderzoekers gebruiken deze techniek om een haai te kalmeren, zodat ze hem kunnen meten of labelen, waardoor ze minder snel letsel oplopen.

Ze geven ook feromonen af om hun territorium te markeren. De ampullen van Lorenzini helpen bij het detecteren van feromonen.

Predatie

De mens vormt de voornaamste bedreiging voor witpunthaaien. Deze haaien worden gevangen voor de vinnen. Door de schutkleuren wordt predatie vaak vermeden. 

Voortplanting in de natuur

Witpunthaaien paren over het algemeen om de twee jaar, tijdens de vroege zomermaanden. Dit gebeurt meestal in het noordwestelijke deel van de Atlantische Oceaan en het zuidwestelijke deel van de Indische Oceaan.

Witpunthaaien zijn levendbarend. Zowel mannetjes als vrouwtjes worden geslachtsrijp als ze ongeveer zes tot zeven jaar oud zijn. De placenta zorgt voor de voedingsstoffen tijdens de draagtijd die 9 van 12 maanden duurt. De placenta is door middel van een navelstreng aan de baarmoederwand bevestigd. Een vrouwtje baart gemiddeld 1 tot 15 jongen van 60 tot 65 cm.

Witpunthaaien zorgen na de geboorte waarschijnlijk niet voor hun jongen zorgen maar juiste informatie hieromtrent ontbreekt.

In het wild worden ze gemiddeld 15 jaar. De oudst bekende witpunthaai is 22 jaar geworden.

Bedreiging

Witpunthaaien worden in aanzienlijke aantallen gevangen, vrijwel overal in hun verspreidingsgebied waar gevist wordt met behulp van lange lijnen en drijfnetten. Bij de langelijnvisserij wordt voornamelijk op tonijn gevist, maar hierbij wordt 28% witpunthaaien gevangen. Naar schatting wordt ook 2,1% witpunthaaien als bijvangst gevangen bij het vissen op zwaardvissen. Gezien deze bijvangsten worden witpunthaaien door de IUCN als een “kwetsbaar” geclassificeerd.

Het behoud van deze soort vereist de medewerking van landen over de hele wereld. Het zeerechtverdrag van de Verenigde Naties is een overeenkomst, specifiek voor kuststaten en visstaten. Hierbij is samenwerking tussen de staten tot stand gekomen en zijn er maatregelen genomen om de veiligheid van de witpunthaaien te waarborgen. Het “International Plan of Action for Conservation and Management of Sharks” van de Voedsel- en Landbouworganisatie FAO, beveelt de regionale visserijorganisaties (RFO) aan, om maatregelen te nemen met betrekking tot langelijnvisserij. Er worden stappen aanbevolen zoals het verbieden van het ontvinnen van haaien, het opstellen van voorschriften voor het vissen en het instellen van beschermde zeegebieden.

Bronnen:

• ADW: Hall, L. 2016. “Carcharhinus longimanus” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed January 03, 2018 at https://animaldiversity.org/accounts/Carcharhinus_longimanus/
• IUCN: Baum, J., Medina, E., Musick, J.A. & Smale, M. 2015. Carcharhinus longimanus. The IUCN Red List of Threatened Species 2015: e.T39374A85699641. https://www.iucnredlist.org/species/39374/2911619 Downloaded on 03 January 2018.
• Elektroreceptie. (2016, juni 19). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 15:32, november 28, 2021 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektroreceptie

Carcharhinus longimanus

Naam	Witpunthaai
Klasse	Chondrichthyes (Kraakbeenvissen)
Orde	Carcharhiniformes (Grondhaaien
Familie	Carcharhinidae (Requiemhaaien)
Geslacht	Carcharhinus
Soort	Carcharhinus longimanus
Grootte ♂	300 cm
Grootte ♀	390 cm
Gewicht ♂	167 kg
Gewicht ♀	170 kg
Paartijd	Vroege zomermaanden
Paringsinterval	2 jaar
Draagtijd	9 – 12 maanden
Geboorte	Zomermaanden
Geboortelengte	60 – 65 cm
Aantal jongen	1 – 15 jongen
Geslachtsrijp ♂	6 – 7 jaar
Geslachtsrijp ♀	6 – 7 jaar
Levensduur	Gemiddeld 15 jaar
Voeding	Kraakbeenvissen zoals pijlstaartroggen, zeeschildpadden, marlijn, inktvis, tonijn, aas en soms afval.
Leefgebied	Tropische wateren tussen 45° noorderbreedte en 43° zuiderbreedte. Ze leven in de Indische Oceaan, de Atlantische Oceaan en de Stille Oceaan.
Groep/solitair	Solitair
Fokprogramma	–
CITES	Appendix II (12/06/2013)
EU Listing	Annex B (04/02/2017)
IUCN	Ernstig bedreigd (CR, 7-11-2018)