Amerikaanse zeearend

Beschrijving van de Amerikaanse zeearend

Leefgebied

De Amerikaanse zeearend leeft in de buurt van grote wateroppervlaktes in Noord-Amerika. Deze vogel komt van oorsprong uit Canada, de Verenigde Staten, delen van Mexico en verschillende eilanden met inbegrip van Saint-Pierre en Miquelon. De populaties zijn voornamelijk geconcentreerd in Florida, Alaska, de Pacific Northwest en gebieden bij een aantal rivieren en meren in de Midwest. Kleinere populaties leven in Mexico, Arizona, New Mexico, Rhode Island en Vermont. Rondzwervende Amerikaanse zeearenden zijn waargenomen in Belize, Bermuda, Puerto Rico en de Maagdeneilanden. Ook zijn er meldingen van waarnemingen uit Ierland, Zweden, Siberië, Groenland en het noordoosten van Azië.

Amerikaanse zeearenden hebben een specifieke voorkeur voor gebieden bij grote wateroppervlaktes zoals zeekusten, estuaria, meren en rivieren. In veel gebieden zijn deze vogels dan ook binnen 3 km van een bron van water te vinden. Hoewel hun specifieke habitat per leefgebied kan variëren, hangt de keuze van een habitat grotendeels af van de beschikbaarheid aan prooien en hoge bomen en de mate van menselijke verstoring. Ze vermijden recreatiegebieden en ze stoppen zelfs met eten wanneer hun foerageergebied door mensen wordt verstoord. Hoewel de beschikbaarheid van voedsel belangrijk is bij de keuze van een leefgebied, zullen Amerikaanse zeearenden leefgebieden kiezen die verder van hun foerageergebieden afliggen om menselijke interactie te vermijden.

De meeste populaties, met name die in de noordelijke gebieden, migreren jaarlijks naar mildere klimaten in het zuiden. In het algemeen nestelen deze vogels in de kruin van een hoge naaldboom die omringd is door kleinere bomen. In het zuiden van Florida worden in plaats hiervan mangroves gebruikt en zijn er ook nesten waargenomen op de grond, op kliffen, telefoonpalen en elektriciteitsmasten. In de Chesapeake Bay slapen ze  vaak in eiken (Quercus) en Amerikaanse tulpenbomen (Liriodendron tulipifera) en meestal in bospercelen met redelijk dichte kruinen. Door de beschikbaarheid van voedsel kunnen deze vogels ook waargenomen worden in de buurt van dammen en vuilnisbelten.

De soort telt 2 ondersoorten:

• H. l. washingtoniensis: Alaska, Canada en de noordelijke Verenigde Staten.
• H. l. leucocephalus: zuidelijke Verenigde Staten en noordwestelijk Mexico. 

Uiterlijk

Volwassen Amerikaanse zeearenden zijn zeer grote en krachtige vogels met karakteristieke gele ogen en gele snavel, een witte kop en staart en een donkerbruin lichaam, wat bijna zwart lijkt. Hoewel deze vogels hun volwassen verenkleed pas tijdens hun 5e jaar krijgen, kunnen ze gedurende een aantal jaren daarna nog steeds een paar donkere vlekken op hun kop en staart hebben. Amerikaanse zeearenden hebben een seksueel monomorf gekleurd verenkleed, hoewel vrouwtjes in het algemeen een iets grotere lichaamslengte hebben.

De plankachtige vleugels hebben een spanwijdte van 178 tot 229 cm. De lichaamslengte bedraagt 79 tot 94 cm en ze wegen ongeveer 4,3 kg. Alleen al het verenkleed weegt ongeveer 700 gram, wat twee keer zoveel is als het skelet. Wanneer ze de slagpennen verliezen kan het 2 tot 3 jaar duren om deze te vervangen. Ze hebben een grote kop, nek en snavel en poten met scherpe klauwen.

Deze iconische vogels ondergaan vier verschillende stadia van volwassenheid, die telkens één jaar duren.

• Onmiddellijk na het uitkomen hebben Amerikaanse zeearenden donkere ogen, roze poten en een roze huid en vleeskleurige klauwen. In de eerste 18 tot 22 dagen wordt de huid donkerder en krijgt die een blauwachtige tint en worden de poten geel. In het eerste jaar zijn het lichaam, de ogen en de snavel donkerbruin, terwijl de onderdekveren en okselveren wit zijn.
• In het 2e levensjaar worden de ogen lichter en grijs-bruin. Ze krijgen een licht gekleurde wenkbrauwstreep en het lichaam wordt wit gevlekt van kleur.
• Tijdens het 3e levensjaar worden de snavel en de ogen geel en worden de veren op de kop lichter van kleur, terwijl hun lichamen gevlekt blijft.
• In het 4e levensjaar wordt het lichaam donker van kleur en worden de kop en de staart wit, met wat beige rond de ogen en de kruin en hebben ze enkele donkere vlekken op de staart.
• Tenslotte hebben ze in het 5e jaar de kleuren van volwassenen gekregen.

Onvolwassen Amerikaanse zeearenden worden door hun donkere kleur vaak verward met steenarenden. Deze vogels kunnen van elkaar worden onderscheiden door de vlekkerige witte kleur die bij onvolwassen Amerikaanse zeearenden te vinden is op de onderdekveren, okselveren en staarten. Amerikaanse zeearenden hebben ook langere koppen en kortere staarten.

Voortbeweging

De vleugels  van Amerikaanse zeearenden zijn krachtig. Ze kiezen er vaak voor om te zweven met behulp van trage, krachtige vleugelslagen waardoor ze in staat zijn om grote afstanden af te leggen. Ze lopen enigszins onhandig waarbij hun lichaam heen en weer schommelt. 

Wetenswaardigheden

• De Amerikaanse zeearend is Amerika’s nationale vogel en staat afgebeeld op het grootzegel van de Verenigde Staten.
• Boven de ogen hebben Amerikaanse zeearenden een bot wat een beetje uitsteekt. Hierdoor hebben ze minder last van zonlicht in hun ogen. Door dit bot lijkt het of ze steeds boos kijken!
• Ze krijgen pas in hun 5e levensjaar de kleuren van volwassen Amerikaanse zeearenden.

Voedsel in de natuur

Als opportunistische eters hebben Amerikaanse zeearenden een vrij breed dieet, maar ze hebben een voorkeur voor vis. Binnen zo’n groot leefgebied kan het dieet sterk variëren. Van Amerikaanse zeearenden is bekend dat ze regenboogforellen, Amerikaanse palingen, draadvinnige elften, witte meervallen, rode zalmen, Pacifische kabeljauwen, atka makrelen, forelbaarzen, chumzalmen en nog meer soorten vis eten.

De snelheid van de stroming in een rivier kan van grote invloed zijn op succes bij het jagen. Ze dompelen zich niet onder water om een prooi te vangen maar in plaats daarvan gebruiken ze hun sterke klauwen om vissen te pakken die te dicht bij het wateroppervlak komen.

Een ander belangrijk deel van hun dieet bestaat uit volwassen watervogels, hun nestelingen en eieren waaronder zeekoeten, grote blauwe reigers, sneeuwganzen, Ross’ ganzen, fluitzwanen, Noordse stormvogels, alken, Amerikaanse meerkoeten en ijsduikers. In de winter veranderd hun dieet vaak naar aas en prooien als kleine zoogdieren. Amerikaanse zeearenden jagen soms op grondeekhoorns, woelmuizen, bruine ratten en pups van zeeotters.

Deze vogels voeden zich eveneens met de kadavers van grote zoogdieren zoals wapiti’s, elanden, muildierherten, kariboes, bizons, wolven en poolvossen. Er is ook waargenomen dat populaties Amerikaanse adelaars zich in de buurt van stortplaatsen ophouden en menselijk afval eten. Naast het eten van levende prooien of aas, stelen deze vogels ook vaak voedsel van soortgenoten en andere roofvogels zoals visarenden. In het algemeen kiezen jonge en kleinere vogels er voor om te jagen in plaats van te stelen.

Bij het jagen observeren deze vogels hun prooi eerst vanuit de lucht voordat ze zich erop werpen en deze met hun klauwen van de grond optillen. Wanneer ze voedsel stelen dan vliegen, springen of lopen zeearenden om het voedsel te roven.

Amerikaanse zeearenden hebben de neiging om veel minder te gaan eten wanneer ze gestoord worden door mensen, soms eten ze tot 35% minder wanneer mensen actief zijn in hun fourageergebieden.

Voor veel populaties begint de aankomst in de zomergebieden met een periode van minimale beschikbaarheid aan voedsel omdat veel wateren dan nog bevroren kunnen zijn. Gelukkig kunnen deze vogels meerdere dagen zonder voedsel overleven. Wanneer er voedsel beschikbaar is, proppen Amerikaanse zeearenden zich vaak vol en slaan ze voedsel op in hun krop voor latere vertering.

Gedrag

Amerikaanse zeearenden leven vaak solitair, hoewel ze tijdens het broedseizoen paartjes vormen. In gebieden met voldoende prooien kunnen ze echter in groepen aangetroffen worden en slapen ze ook in grote groepen van wel 400 exemplaren.

Over het algemeen, zijn deze vogels minder actief in de winter of wanneer het erg hard waait. Evenzo heeft neerslag een negatieve invloed op succes bij het foerageren. Tijdens het broedseizoen, worden Amerikaanse zeearenden territoriaal  waarbij  ze veel kabaal maken en soortgenoten achterna jagen.

De territoria variëren in grootte. Populaties in bijvoorbeeld Oregon en Washington hebben een territorium van 6 tot 47 km2, met een gemiddelde van 22 km2. Populaties in Alaska hebben echter een territorium met een straal van 0,5 km2, wat beschouwd wordt als het minimum voor deze soort. Vermoedelijk is het gemiddelde territorium 1 tot 2 km2 en zijn er geen verschillen te zien tussen het broedseizoen en daarbuiten.

Het trekgedrag van Amerikaanse zeearenden verschilt per leefgebied. Sommige populaties, bijvoorbeeld die in Yellowstone, migreren alleen lokaal naar betere fourageergebieden en veel zuidelijke populaties migreren helemaal niet. Canadese trekvogels vliegen tijdens de winter meestal naar het zuiden naar de Verenigde Staten. Evenzo trekken populaties, die in het gebied van de Grote Meren broeden, in de richting van de Atlantische kust tot aan de Chesapeake Bay en populaties uit het noordoosten van de Verenigde Staten en Canada trekken naar het zuiden en landinwaarts, naar de Appalachen.

De trekvogels komen bijeen in gebieden waar voedsel in overvloed is, in het bijzonder gebieden onder de vorstgrens met open water waar ze kunnen jagen. Veel populaties gebruiken geografische oriëntatiepunten om te navigeren zoals bergketens en rivieren, in welk verband vooral de Mississippi rivier belangrijk is. Jonge vogels hebben veel meer grillige trekroutes en migratiepatronen.

Tijdens het trekken, stijgen de vogels laat in de ochtend op om voor het donker weer een rustplaats te gaan zoeken. Vogels uit de Upper Midwest trekken 6 tot 151 dagen om hun zomerverblijf te bereiken en 15 tot 77 dagen om naar hun overwinteringsgebied te vliegen. Vogels keren op verschillende tijden terug naar hun nestplaatsen, zodra het weer het toelaat.

Predatie

Sommige populaties Amerikaanse zeearenden hebben weinig predatoren, waardoor ze op de grond kunnen nestelen. Maar hun eieren en jongen worden vaak belaagd door eksters, meeuwen, raven, kraaien, zwarte beren, wasberen, rode lynxen, veelvraten en poolvossen. Volgroeide volwassen vogels zijn niet vaak het slachtoffer van predatie..

Voortplanting in de natuur

Amerikaanse zeearenden hebben een monogaam paarsysteem. Er wordt aangenomen dat deze vogels paartjes vormen voor het leven of totdat één van beide partners dood gaat. Hoewel ze niet samen migreren, laten ze een erg enerverende balts zien wanneer ze in het broedseizoen weer bij elkaar komen. Ze  voeren met hun partner een balts op in de lucht waarbij ze naar elkaar toe duiken. Tijdens hun paringsdans, pakken ze in de lucht elkaars poten beet en draaien ze samen rond terwijl ze pijlsnel naar de grond vallen waarbij ze vlak voor ze de grond raken elkaar weer loslaten.

De broedperiodes variëren per regio. In Florida, beginnen ze in september met het bouwen van een nest, in Ohio in februari en in Alaska in januari. Ze produceren gewoonlijk één broedsel met 1 tot 3 eieren per seizoen. Veel eieren overleven het echter niet in welk geval ze soms een vervangend broedsel produceren. Ze hebben een lage vruchtbaarheid. In Californië krijgen Amerikaanse zeearenden in hun hele leven tot 36 jongen wat bij mannetjes duidelijk gerelateerd is aan hun lichaamsgrootte.

Amerikaanse zeearenden beginnen te paren wanneer ze 5 jaar oud zijn. Mannetjes en vrouwtjes bouwen samen een nest, ongeveer 1 tot 3 maanden voordat de eieren worden gelegd. Het nest  wordt gemaakt van takken en kan enorm groot worden, omdat ze het jaren achtereen hergebruiken waarbij het ieder jaar iets groter wordt gemaakt. Het grootste nest van Amerikaanse zeearenden is in Florida gevonden. Het nest was 30 jaar gebruikt en woog 2 ton toen het uit een boom viel. Over het algemeen zijn de nesten echter niet zo groot. Gemiddeld genomen worden nesten in het zuiden van Florida en Saskatchewan 5 jaar achtereen gebruikt en nesten in Alaska gemiddeld 13 jaar.

De nesten worden in de buurt van water in hoge naaldbomen gebouwd en liggen meestal ver weg van menselijke nederzettingen. Ze worden ook wel gebouwd in mangrovebomen, loofbomen, op de grond, telefoonpalen, elektriciteitsmasten en kliffen. Dit varieert echter per leefgebied.

Er worden 1 tot 3 eieren gelegd. In Florida worden de eieren uitgebroed van begin oktober tot april, terwijl in het Yellowstone National Park de eieren van maart tot april worden uitgebroed. Populaties verder naar het noorden hebben in de regel een korter broedseizoen. De eieren zijn rond tot ovaal en meestal witachtig. Vogels die op hogere breedtegraden leven krijgen grotere eieren. Ongeacht de geografische ligging bedraagt de broedtijd meestal rond de 35 dagen, gevolgd door een nestperiode 11 tot 12 weken.

Amerikaanse zeearenden zijn de grootste semi-nestvlieders in Noord-Amerika en wegen bij het uitkomen ongeveer 60 gram. Zij kunnen tot 180 gram per dag groeien. Het uitvliegen varieert per locatie. Ze verlaten het nest wanneer ze tussen de 8 en 14 weken oud zijn, hoewel ze tot ze 18 weken oud afhankelijk van de ouders blijven.

Beide ouders zorgen voor hun nageslacht, hoewel het vrouwtje hier het meest mee belast is. De eieren worden 3 tot 7 keer vaker bebroed door vrouwtjes dan door mannetjes. De eieren zijn over het algemeen alleen onbeschermd wanneer de ouders wisselen met broeden of wanneer  ze gedraaid worden, wat meestal korter dan een minuut duurt. Gedurende de nestperiode worden de jongen 4 tot 5 maal per dag gevoerd. De nestelingen worden voortdurend bebroed tot ze ongeveer 4 weken oud zijn. De  vrouwtjes zijn ongeveer 90% van de tijd aanwezig, tegenover mannetjes 50%.

Tijdens de eerste twee weken na het uitkomen van de eieren wordt het grootste deel van het voedsel door mannetjes naar het nest gebracht. Daarna zullen ook vrouwtjes veel van het voedsel aanslepen.

De leeftijd bij het uitvliegen kan per gebied variëren, afhankelijk van het klimaat en de beschikbaarheid van voedsel, maar meestal varieert dit tussen de 8 en 14 weken.  Zelfs na het uitvliegen, blijven onvolwassen Amerikaanse zeearenden nog afhankelijkheid van hun ouders voor nog eens 4 tot 11 extra weken.

 De zeearenden keren als ze oud genoeg zijn vaak terug naar het gebied waar ze zijn opgegroeid. Het zijn socialere vogels dan vele andere roofvogelsoorten. Een volwassen zeearend zal daarom eerder een plaats uitzoeken voor een nest waar ook andere, onvolwassen, arenden wonen. 

Amerikaanse zeearenden leven lang en hebben een laag sterftecijfer onder volwassenen dieren, hoewel veel van de eieren het niet overleven. Een studie in Florida leerde dat een jaar het na het uitvliegen onvolwassen Amerikaanse zeearenden in landelijke gebieden een overlevingskans van 89% hebben en in stedelijke gebieden 65 tot 72%. Na het 1e jaar, hebben ze een overlevingspercentage van 84 tot 90%, ongeacht het type habitat. In het noorden van Californië, hebben volwassen vogels over het algemeen een jaarlijks overlevingspercentage van 90%.

In gevangenschap hebben Amerikaanse zeearenden een geschatte levensduur van 20 tot 30 jaar, hoewel één gevangen exemplaar naar verluidt 47 jaar werd. De verwachte levensduur van wilde Amerikaanse zeearenden in het Yellowstone Park wordt geschat op 15,4 jaar, terwijl in Prince William Sound, wilde zeearenden naar verluid 19 jaar worden, waarbij er geen verschillen zijn tussen mannetjes en vrouwtjes. De oudste bekende Amerikaanse zeearend in het wild leefde in Alaska en werd 28 jaar. In het noorden van Californië is de bekendste oudste zeearend 22 jaar geworden.

Hun dood wordt vaak veroorzaakt door menselijke factoren: zoals elektrocutie, aanrijdingen door voertuigen, met de poten verstrikt raken in vallen en vergiftiging. Natuurlijke doodsoorzaken zijn verhongering, ondervoeding, ziektes en trauma’s veroorzaakt door slechte weersomstandigheden.

Bedreiging

Amerikaanse zeearenden staan. ten gevolge van een groeiende populatie en een groot verspreidingsgebied, momenteel als “niet bedreigd”op de Rode Lijst van de IUCN. De huidige en toekomstige bedreigingen voor deze soort zijn onder andere verontreiniging door steenkolencentrales, kwikvergiftiging en de wereldwijde klimaatverandering.

Bronnen:

• IUCN: BirdLife International. 2012. Haliaeetus leucocephalus. The IUCN Red List of Threatened Species 2012: e.T22695144A40334702. https://www.iucnredlist.org/species/22695144/93492523 Accessed on 03 November 2016.
• ADW: Siciliano Martina, L. 2013. “Haliaeetus leucocephalus” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed November 03, 2016 at https://animaldiversity.org/accounts/Haliaeetus_leucocephalus/
• Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Amerikaanse_zeearend Accessed on 3 November 2016

Haliaeetus leucocephalus

Naam	Amerikaanse zeearend
Klasse	Aves (vogels)
Orde	Accipitriformes
Familie	Acciptridae (Havikachtigen)
Geslacht	Haliaeetus (Zeearenden)
Soort	Haliaeetus leucocephalus
Grootte	79 – 94 cm
Spanwijdte	178 – 229 cm
Gewicht	Gemiddeld 4,3 kg
Broedperiode	Varieert per regio, in Florida van oktober-april en in het Yellowstone National Park van maart tot april
Broedinterval	Jaarlijks
Broedtijd	35 dagen
Nest	Enorm groot van takken gebouwd. In naaldbomen,  mangrovebomen, loofbomen, op de grond, op telefoonpalen, op elektriciteitspalen, op kliffen en op kunstmatige nestlocaties.
Aantal eieren	1 – 3 eieren
Uitvliegen	8 – 14 weken
Geslachtsrijp	5 jaar
Levensduur in het wild	15 – 20 jaar
Levensduur in gevangenschap	20 – 30 jaar
Voeding	Vis, aas, watervogels en hun nestelingen en eieren, grondeekhoorns, woelmuizen, bruine ratten, pups van zeeotters, kadavers en afval van mensen.
Leefgebied	Canada, de Verenigde Staten, delen van Mexico en verschillende eilanden met inbegrip van Saint-Pierre en Miquelon
Groep/solitair	Vaak solitair
Fokprogramma	–
CITES	Appendix II, 12/06/2013
IUCN	Niet bedreigd (LC)