Darwins nandoe

Beschrijving van de Darwins nandoe

Leefgebied

De Darwins nandoe leeft in twee geografisch gescheiden verspreidingsgebieden. Het grootste gebied ligt in Patagonië in het zuiden van de Andes in Zuid-Argentinië en Zuid-Chili. Een ander gebied ligt verder naar het noorden in de Andes in het grensgebied van Bolivia en Chili.

Hoewel het verspreidingsgebied van de Darwins nandoe overlapt met dat van zijn soortgenoot, de gewone nandoe (Rhea americana), geven beide soorten over het algemeen de voorkeur aan verschillende habitats. Darwins nandoe komt ook voor in struikgebieden en bushlands waar de gewone nandoe niet voorkomt.

Darwins nandoes leven ook op de hoge plateaus van de Andes op een hoogte van 3500 tot 4500 m. In Patagonië komen ze tot aan de gematigde koude zones bij de zuidpunt voor. Ze komen ook voor in Vuurland, maar hier werden ze in 1936 door mensen geïntroduceerd.

Naast de nominale ondersoort (Rhea pennata pennata), zijn er twee ondersoorten die geografisch gescheiden leven in de Andes in de grensgebieden van Peru, Bolivia, Argentinië en Chili:

  • Rhea pennata pennata, de nominale ondersoort, komt voor in de Patagonische steppen van Argentinië en Chili
  • Rhea pennata tarapacensis, komt voor in de Puna graslanden in het noorden van Chili, van de regio Arica en Parinacota tot Antofagasta.
  • Rhea pennata garleppi, komt voor in de in de Puna graslanden in het zuidoosten van Peru, het zuidwesten van Bolivia en het noordwesten van Argentinië.

De IUCN beschouwt de twee noordelijke ondersoorten R. p. tarapacensis en R. p. garleppi als een aparte soort, de Puna rhea (Rhea tarapacensis). Ze zijn meer grijs dan bruin van kleur en hebben minder uitgesproken schubben op de poten dan de Rhea pennata pennata.

Uiterlijk

De Darwins nandoe is kleiner dan de gewone nandoe. Hij is 92 tot 100 cm lang, 90 tot 100 cm hoog en weegt 15 tot 28,6 kg. Het verenkleed is grijs of grijsbruin. De Darwins nandoe onderscheidt zich van de gewone nandoe door de witte vlekken op de rugveren. Deze witte vlekken zijn duidelijker bij mannetjes dan bij vrouwtjes, en zijn volledig afwezig bij jonge vogels.

Zoals de meeste loopvogels heeft hij een kleine kop en een kleine snavel, de laatste meet 6,2 tot 9,2 cm, maar heeft hij lange poten en een lange nek. 

Voortbeweging

Darwins nandoes hebben relatief grotere vleugels dan andere loopvogels, waardoor ze bijzonder goed kunnen rennen en snelheden kunnen bereiken van 60 km per uur. Hoewel ze snel zijn, hebben ze een laag uithoudingsvermogen.

Ze kunnen ook goed zwemmen en er is waargenomen dat ze rivieren oversteken.

Wetenswaardigheden

  • Om niet gehinderd te worden door vegetatie in struikachtige habitats, loopt de Darwins nandoe met de nek horizontaal uitgestrekt en de vleugels gevouwen door struikgewassen.
  • Ze hebben een uitstekend gezichtsvermogen en een goed gehoor.
  • Darwins nandoes zijn dagdieren, behalve in zeer warme periodes.

Voedsel in de natuur

Darwins nandoes zijn voornamelijk herbivoren, waarbij af en toe kleine dieren zoals hagedissen, kevers en sprinkhanen worden gegeten. Ze eten voornamelijk melde, een geslacht van kruidachtige en struikvormige planten uit de amarantenfamilie, en fruit van cactussen, maar ook grassen, wortels, zaden en bladeren.

Ze drinken weinig, omdat planten in het grootste deel van de vloeistofbehoefte voorzien.

Gedrag

Darwins nandoes zijn redelijk sociaal en leven in gemengde groepen van 5 tot 30 vogels van alle leeftijden en beide geslachten. Tijdens het broedseizoen hebben vrouwtjes de neiging zich in kleine groepen op te splitsen, terwijl mannetjes territoriaal worden. Er is waargenomen dat een klein percentage van de mannetjes op hogere leeftijd alleen en in afzondering gaat leven.

Hoewel ze sociaal zijn, moeten de dieren een bepaalde afstand tot elkaar bewaren, anders kan er een ‘head-forward’- dreiging ontstaan. Hierbij steken ze de kop naar voren en sissen ze met open snavel. Dat gebeurt meestal als de vogel zit.

Het zijn over het algemeen rustige vogels, behalve de kuikens die fluitende geluiden kunnen maken en roepende mannetjes die op zoek zijn naar een vrouwtje.

Voortplanting in de natuur

Het broedseizoen voor Darwins nandoes is tamelijk variabel. Aan het begin van het seizoen strijden mannetjes in korte gevechten om een territorium.

Nadat een mannetje een territorium heeft veiliggesteld, probeert hij vrouwtjes te lokken door snel met uitgespreide vleugels op ze af te rennen. Wanneer hij erin is geslaagd 2 tot 12 vrouwtjes te verzamelen, begint hij aan een balts, waarbij hij verschillende keren roept en om hen heen rent, terwijl hij zijn vleugels schudt.

Het mannetje paart met meerdere vrouwtjes. Na de paring leidt het mannetje de vrouwtjes in een groep naar het nest, waar ze de een na de ander hun eieren leggen. Dan vertrekken de vrouwtjes en broedt het mannetje de eieren uit. In de weken die volgen, komen de vrouwtjes elke 2 of 3 dagen terug om meer eieren te leggen. De eieren zijn geelachtig olijfgroen, maar vervagen tot bleekgeel, en zijn gemiddeld 87 x 127 mm.

Het mannetje wordt agressief tegenover alles wat in de buurt komt, inclusief vrouwtjes die meer eieren komen leggen, dus vaak leggen de vrouwtjes ze gewoon in de buurt van het nest. Het mannetje rolt deze het dichtstbijzijnde nest in, maar sommigen blijven buiten zijn bereik en blijven liggen. Die rottende eieren trekken vliegen aan, die als voedsel dienen voor het mannetje en de pas uitgekomen kuikens.

Zodra de leg bij een bepaald nest voorbij is, vertrekken de vrouwtjes om te paren met een ander mannetje om vervolgens eieren te leggen in zijn nest. Het mannetje wordt dan alleen gelaten voor het broeden en het grootbrengen van de kuikens. De incubatie begint 2 tot 8 dagen nadat het leggen van de eieren is begonnen, en kan 35 tot 40 dagen duren.

Het nest bevat meestal 13 tot 30 eieren. Wanneer een kuiken uitkomt, begint het te roepen en stimuleert het de anderen om uit te komen. Zo komen ze allemaal synchroon uit in een periode van 24 tot 28 uur. De kuikens zijn grijsbruin met zwartachtige strepen, en zijn volledig bevederd.

De kuikens worden na enkele dagen door het mannetje uit het nest weggeleid en houden contact door middel van gefluit. Wanneer de kuikens in gevaar zijn, of ’s nachts te warm of te koud zijn, hurken ze op de grond of verstoppen ze zich onder de vleugels van het mannetje.

Het mannetje is erg beschermend. Verdwaalde kuikens worden vaak geadopteerd door een ander mannetje met zijn eigen kuikens, wat leidt tot een grote variatie in leeftijden binnen één groep. De periode van ouderlijke zorg bedraagt zes maanden, maar de jongeren blijven over het algemeen in hun groep totdat ze op 2 tot 3-jarige leeftijd geslachtsrijp zijn.

Predatie

Hoewel ze roofdieren gemakkelijk eruit kunnen lopen, hebben ze de gewoonte om terug te keren wanneer ze worden achtervolgd, om dan plotseling in de struiken te hurken en dan het lichaam plat tegen de grond drukken. Ondanks hun grote formaat blijven ze dan volkomen onopgemerkt. Een andere tactiek die ze gebruiken om roofdieren in verwarring te brengen, is door zigzaggend te rennen of scherp in een rechte hoek te draaien.

Jaguars, poema’s en wilde honden behoren tot de enige dieren waarvan bekend is dat ze volwassen nandoes aanvallen en eten. Nandoes hebben echter wel last van nestpredatie. Gordeldieren, hagedissen, vossen en roofvogels zijn voorbeelden van wilde roofdieren die eieren en kuikens vangen. Wilde honden vormen ook een bedreiging als nestroofdieren. 

Bedreiging

De Darwins nandoe is door de IUCN geclassificeerd als niet bedreigd. De zuidelijke nominale ondersoort is relatief wijdverspreid en plaatselijk vrij algemeen. Het bereik wordt geschat op 859.000 km².

De situatie voor de twee noordelijke ondersoorten is zorgwekkender, aangezien hun gezamenlijke populatie op slechts enkele honderden dieren geschat wordt. Zij worden door de IUCN geclassificeerd als bijna bedreigd, met als voornaamste bedreigingen de jacht, het rapen van eieren en fragmentatie van het leefgebied als gevolg van de omschakeling naar landbouwgrond of weilanden voor begrazing door vee.

In het Patagonia National Park in de Chileense regio Aysén is een fokcentrum voor Darwins nandoes. Het centrum wordt gerund door Tompkins Conservation met steun van de National Forest Corporation.

Bronnen:

Rhea pennata

NaamDarwins nandoe
KlasseAves (vogels)
OrdeStruthioniformes (Struisvogelachtigen)
FamilieRheidae (Nandoes)
GeslachtRhea
SoortRhea pennata
Lengte92-100 cm
Hoogte90-100 cm
Gewicht15-28.6 kg
PaartijdTamelijk variabel
BroedintervalJaarlijks
Broedtijd35-40 dagen
NestOp de grond
Grootte eieren87 x 127 mm
Aantal eieren10-15 eieren
Geslachtsrijp 2-3 jaar
Levensduur10-15 jaar
Voeding in de natuurKruidachtige en struikvormige planten, fruit van cactussen, grassen, wortels, zaden en bladeren, af en toe een kleine dieren zoals hagedissen, kevers en sprinkhanen.
LeefgebiedZuidoosten van Zuid-Amerika
Groep/solitairGroep
FokprogrammaESB: Dierenrijk, Stephan Rijnen
CITESAppendix II (Pterocnemia pennata pennata,13-2-2003), Appendix I (28-6-1979)
EU ListingAnnex B (Pterocnemia pennata pennata, 20-05-2023, Annex A (20-05-2023)
IUCNNiet bedreigd (LC, 1 August 2022)

Ontdek meer van zoo-dieren.nl

Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.

Scroll naar boven