Dubbelhoornige neushoornvogel

Beschrijving van de dubbelhoornige neushoornvogel

Leefgebied

De dubbelhoornige neushoornvogel komt voor in de Zuid-Aziatische landen Bangladesh, India, Nepal, Bhutan en China en in de Zuidoost-Aziatische landen Myanmar, Thailand, Laos, Cambodja, Vietnam, schiereiland Malakka en Indonesië.

Deze vogels leven in bomen in voornamelijk natte, hoge en groenblijvende bossen. Voor het bouwen van nesten geven ze de voorkeur aan oude bomen die boven het bos uitsteken. De hoogte van de boom en de aanwezigheid van een natuurlijke holte die groot genoeg is voor het vrouwtje en haar eieren zijn belangrijker dan de soort boom. Dezelfde nestplaats wordt ieder jaar weer gebruikt. Ze komen voornamelijk voor op hoogtes tussen de 600 en 2000 m.

Uiterlijk

De dubbelhoornige neushoornvogel is een van de grootste neushoornvogels, met een lengte van 95 tot 120 cm. De soort kan zo’n 3 kilogram wegen en heeft een maximale spanwijdte van zo’n 151-178 cm en een staart van zo’n 90 cm. De vogel heeft zwarte wangen en een grote gele snavel met een forse “hoorn”. De hals en de buik zijn wit. Naar de kop toe wordt de hals geleidelijk okerkleurig. De vleugels zijn zwart met twee witte banden, één aan het eind van de vleugel en één midden op de vleugel. De staart is wit, met een brede zwarte band die verder naar het staarteinde ligt dan bij de gewone neushoornvogel.

Een gekleurde olieachtige substantie uit een klier bij de staart wordt gebruikt om de veren te verzorgen. Hierdoor kunnen de veren een geel tot rode gloed krijgen. Net als andere neushoornvogels hebben ze opvallende wimpers. Mannetjes en vrouwtjes zien er hetzelfde uit, behalve dan dat de irissen van het mannetje rood zijn en die van het vrouwtje wit. Verder hebben de mannetjes een iets grotere snavel en hoorn.

Wetenswaardigheden

Het vrouwtjes metselt zich tijdens de broedperiode in.

Voedsel in de natuur

Dubbelhoornige neushoornvogels eten voornamelijk (wilde) vruchten, maar ook wel kleine zoogdieren, hagedissen, slangen en insecten. Gevangen zoogdieren en reptielen moeten eerst worden opgeworpen, alvorens ze in het keelgat verdwijnen.

Gedrag

Deze vogels leven gewoonlijk met een vaste partner in groepen van 2 tot 40 vogels. Ze zijn overdag actief. ’s Nachts verzamelen ze zich in grote groepen van enkele honderden vogels. Het zijn geen trekvogels, maar over het algemeen verplaatsen ze zich binnen een gebied van 14,7 km². Mannetjes vechten met elkaar door met de hoornen naar elkaar te stoten, vooral wanneer ze om de gunst van een vrouwtje vechten. Hiermee wordt duidelijk welk mannetje dominant is. Opmerkelijk is dat het vrouwtje zich tijdens het broeden in een holte in een boom inmetselt.

Met uitzondering van het broedseizoen communiceren deze vogels erg luid. Wanneer ze elkaar het hof maken zingen mannetjes en vrouwtje afwisselend in een soort duet. ’s Nachts maken ze het meeste lawaai wanneer ze in grote groepen bijeen zijn.

Predatie

Dubbele neushoornvogels hebben door hun omvang en het feit dat ze hoog in het bos zitten weinig natuurlijke vijanden. Af en toe wordt er echter door mensen op deze vogels gejaagd voor het vlees, de hoorns en de veren, o.a. voor het maken van geneesmiddelen en voor rituele doeleinden. Door hun grote formaat en het duidelijk herkenbare geluid dat ze maken zijn ze makkelijk op te sporen door jagers.

Voortplanting in de natuur

Dubbelhoornige neushoornvogels broeden van februari tot mei. De grootte van de hoorn speelt een belangrijke rol bij het verleiden van en het vechten om een vrouwtje. De mannetjes stoten elkaar met de snavel.

Ze nestelen in reeds bestaande boomholtes, die ze met modder dichtmetselen. Door een smalle opening reikt het mannetje zijn broedende partner voedsel aan. Het vrouwtje legt 1 tot 2 eieren die in 38 tot 40 dagen worden uitgebroed. Nadat de eieren zijn uitgekomen blijft het vrouwtje nog vijf weken in de holte. In die periode is het vrouwtje in de rui en kan ze niet vliegen. Daarna verlaat ze de boomholte waarna de jongen deze weer dichtmetselen. De jongen worden nog twee weken door beide ouders in het nest gevoerd. Nadat ook de jongen de boomholte hebben verlaten worden ze nog door de ouders gevoed tot ze 15 weken oud en onafhankelijk zijn.

Bedreiging

De grootste bedreiging vormt het verlies van leefgebied en de kap van oude bomen die deze vogels nodig hebben om nesten in te bouwen. Om deze redenen is de dubbelhoornige neushoornvogel door de IUCN als “bijna bedreigd” geclassificeerd.

Bronnen

• Animal Diveristy Web: Paruchuri, S. 2011. “Buceros bicornis” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed April 17, 2016 at https://animaldiversity.org/accounts/Buceros_bicornis/
• Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Dubbelhoornige_neushoornvogel

Buceros bicornis

Naam	Dubbelhoornige neushoornvogel
Klasse	Aves (vogels)
Orde	Bucerotiformes
Familie	Bucorvidae
Geslacht	Buceros
Soort	Buceros bicornis
Grootte	95-120 cm
Startlengte	90 cm
Spanwijdte	151-178 cm
Gewicht	3 kg
Paartijd	Februari-mei
Broedinterval	Jaarlijks
Broedtijd	38-40 dagen
Nest	Boomholtes
Geboorte	Februari-mei
Aantal eieren	1-2 eieren
Uitvliegen	70-100 dagen
Geslachtsrijp	4-5 jaar
Levensduur	35-40 jaar in het wild
Voeding in de natuur	Vruchten, maar ook wel kleine zoogdieren, hagedissen, slangen en insecten
Leefgebied	Zuid- en Zuidoost-Azië
Groep/solitair	Groepen van 20 to 40 vogels
Fokprogramma	EEP: ALPHEN, Joost Lammers
CITES	Appendix I (1992)
IUCN	Kwetsbaar (VU, 8-9-2020)