Helmkasuaris

Beschrijving van de helmkasuaris

Leefgebied

De helmkasuaris komt voor in Indonesië, Nieuw-Guinea en het noordoosten van Australië. Het leefgebied bestaat uit regenwouden maar ook aangrenzende savannebossen en fruitteeltgebieden. Ze leven tot op 1100 meter hoogte in Australië en tot op 500 meter hoogte in Nieuw-Guinea.

Uiterlijk

Hij heeft een sterk, zwaargebouwd lichaam met krachtige poten en kan niet vliegen. De vleugels zijn dan ook heel klein en de zes aanwezige slagpennen bestaan uit dikke hoornschachten. De poten worden gebruikt om te rennen en om zich te verdedigen. De binnenteen is namelijk uitgerust met een scherpe, 12 cm lange klauw, die dodelijke wonden kan toebrengen.

Op zijn kop heeft hij een schuimachtig, benig uitsteeksel in de vorm van een helm.  Aan de nek bevinden zich vlezige lellen, die afhankelijk van de stemming van kleur veranderen. Het verenkleed is bij beide geslachten zwart, de achterkant van de hals is rood, terwijl het kopgedeelte blauw is.

De hennen zijn groter dan de hanen. Rechtopstaand is een hen 160-170 cm groot en een haan 140-150 cm. Een hen weegt maximaal 59 kg en een haan 34 kg.

De eerste 3 tot 6 maanden zijn de kuikens bruin en hebben ze zwarte strepen over de lengte van hun lichaam.

Voortbeweging

Helmkasuarissen kunnen niet vliegen, maar ze kunnen hard rennen en vanuit stilstand zo’n 1,5 meter hoog springen. Ze kunnen snelheden tot 50 km/u halen. Verder zijn het prima zwemmers.

Wetenswaardigheden

• De binnenteen van de poot is uitgerust met een scherpe, 12 cm lange klauw, die dodelijke wonden kan toebrengen. 
• De schuimachtige helm op de kop beschermd hem tegen vegetatie wanneer hij door het bos rent. 
• De helmkasuaris is de op één na grootste loopvogel ter wereld.

Voedsel in de natuur

De helmkasuaris eet vooral vruchten die hij vindt op de grond. Hij kan vruchten eten die voor andere dieren giftig zijn. Daarnaast eet hij ook paddenstoelen, insecten en kleine gewervelden.

Gedrag

Het zijn solitaire dieren die hun territorium verdedigen tegen andere helmkasuarissen. Het is niet bekend hoe groot het territorium is. Tijdens het broedseizoen zoeken mannetjes en vrouwtjes elkaar op en blijven dan enkele weken bij elkaar. Ze kunnen een zeer diep, luid gebrul voortbrengen die op grote afstand kan worden gehoord. Het geluid wat ze maken zit aan de onderkant van wat een mens kan waarnemen, zo’n 23 Herz. In het broedseizoen is de helmkasuaris extra gevaarlijk.

Predatie

Het is onbekend of helmkasuarissen natuurlijke vijanden hebben, maar ze worden soms door mensen gegeten.

Voortplanting in de natuur

Het broedseizoen is ’s winters (juni-juli), wanneer er vruchten in overvloed zijn. De haan lokt een hen met een “boo-boo-boo” geluid en daarbij zet hij zijn keel op en spreidt hij zijn rugveren.

Het nest wordt door het mannetje op de grond gemaakt. Het vrouwtje legt per worp zo’n drie tot acht groene eieren. De eieren hebben een afmeting van 9 bij 13 cm.

Het nest met kuikens wordt door de vader verdedigd. De haan broedt de eieren uit. Zodra de hen haar eieren heeft gelegd, verlaat ze het nest op zoek naar een nieuwe haan. Zo paart ze ieder broedseizoen met 2 à 3 verschillende hanen. Na 47 tot 61 dagen heeft de haan de eieren uitgebroed. Tijdens het broeden eet het mannetje bijna niet.

De kuikens blijven 9 à 10 maanden bij de vader. Dan kiezen ze hun eigen pad. Na 3 jaar zijn ze geslachtsrijp. Ze worden 20-40 jaar oud.

Bedreiging

De grootte van de wereldpopulatie werd in 2012 geschat op 6000 tot 15.000 individuen. Over de aantallen in Nieuw-Guinea is minder bekend, de Australische populatie wordt op 2500 exemplaren geschat. De aantallen gaan achteruit, in Nieuw-Guinea vooral door jacht en aantasting van het leefgebied door ontbossing. In Noordoost-Australië (schiereiland Kaap York) is door twee orkanen (in 2006 en 2011) leefgebied verloren gegaan en vielen daarna meer verkeersslachtoffers. Om deze redenen staat de helmkasuaris als kwetsbaar op de Rode Lijst van de IUCN.

Bronnen:

• IUCN: BirdLife International. 2016. Casuarius casuarius. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T22678108A104730416. https://www.iucnredlist.org/species/22678108/131902050 Accessed on 25 March 2016.
• Helmkasuaris. (2020, september 15). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 10:42, november 29, 2021 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Helmkasuaris
• Wikipedia contributors. (2021, November 26). Southern cassowary. In Wikipedia, The Free Encyclopedia. Retrieved 10:37, November 29, 2021, from https://en.wikipedia.org/wiki/Southern_cassowary
• Animal Diversity Web: Hulbert, D. 2007. “Casuarius casuarius” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed March 25, 2016 at https://animaldiversity.org/accounts/Casuarius_casuarius/

Casuarius casuarius

Naam	Helmkasuaris
Klasse	Aves (vogels)
Orde	Struthioniformes (Struisvogelachtigen)
Familie	Casuariidae (Kasuarissen)
Geslacht	Casuarius
Soort	Casuarius casuarius
Grootte haan	140-150 cm
Grootte hen	160-170 cm
Gewicht haan	Max. 34 kg
Gewicht hen	Max. 59 kg
Paartijd	Winter (juni-juli)
Broedinterval	2-3 legsels tijdens het broedseizoen
Broedtijd	47-61 dagen
Nest	Op de grond
Geboorte	Winter (juni-juli)
Gewicht eieren
Aantal eieren	3-8 eieren
Uitvliegen	9-10 maanden
Geslachtsrijp	3 jaar
Levensduur	20-40 jaar
Voeding	Vruchten, paddenstoelen, insecten en kleine gewervelden
Leefgebied	Indonesië, Nieuw-Guinea en het noordoosten van Australië
Groep/solitair	Solitair
Fokprogramma	ESB: ALPHEN, Joost Lammers
CITES	–
EU Listing	–
IUCN	Niet bedreig (LC, 9-8-2018)