Purperkoet

Beschrijving van de purperkoet

Leefgebied

De purperkoet is inheems in de tropische en subtropische regio’s van Europa, Afrika, Azië en Australië. In Florida is hij geïntroduceerd. In Europa leeft hij in de Atlantische en mediterrane stroomgebieden waar geschikte lagunes, rivieren en andere waterrijke gebieden zijn. Hij leeft meestal in laagland maar in Nieuw-Zeeland en Afrika komt hij ook voor tot op 2500 m boven de zeespiegel. 

Ze leven zowel in gebieden met zoetwater als brak water en houden van rijk begroeide, ondiepe wateren waar vooral riet en zegge groeit, zoals moerassen met een vaste waterstand. Ze komen niet voor in bossen.

Uiterlijk

Purperkoeten worden gemiddeld 51 cm groot. Mannetjes zijn groter dan vrouwtjes en wegen 1050 gram, terwijl de vrouwtjes gemiddeld 850 gram wegen.

Ze hebben een glanzend, donkerblauw met paars verenkleed. De snavel is groot en dik en is net als de poten felrood van kleur. Aan de poten zitten lange tenen. Verder heeft hij een felrood schild op het voorhoofd en witte dekveren onder op de staart.

Juveniele vogels zijn grijzer, hebben een doffer verenkleed en hebben een meer grijze snavel en poten.

Voortbeweging

Purperkoeten zwemmen en lopen liever dan dat ze vliegen. Het zijn geen beste vliegers en ze kunnen ook moeilijk opstijgen. In de vlucht zijn ze te herkennen aan de bungelende poten. Het landen lijkt meer op gecontroleerd neerstorten en vaak laten ze zich maar in een struik vallen.

Wetenswaardigheden

• De snavel is groot en dik en is net als de poten felrood van kleur.
• Ze hebben een felrood schild op het voorhoofd.
• Purperkoeten zwemmen en lopen liever dan dat ze vliegen.
• In de vlucht zijn ze te herkennen aan de bungelende poten.
• Vaak delen twee vrouwtjes die door verschillende mannetjes zijn gedekt hetzelfde nest.

Voedsel in de natuur

Purperkoeten eten zowel plantaardig als dierlijk voedsel. Ze eten jonge scheuten, zaden, delen van riet en andere waterplanten, waterinsecten, weekdieren en kleine amfibieën. Soms roven ze eieren en jongen van andere watervogels, waarvoor ze zelfs in bomen klimmen.

Gedrag

Zowel de ouders als de jongen helpen bij het verdedigen van het territorium. Groepen hebben een vaste samenstelling, maar bij groepen die vroeg in het broedseizoen zijn gevormd vertrekken sommige mannetjes als er teveel van zijn. In een groep heerst een hiërarchie die bepaald wordt door sekse en ouderdom. Jongen die in een groep geboren zijn blijven in hun geboortestreek, maar jongen van monogame paren verlaten de geboortestreek voordat het nieuwe broedseizoen begint.

Predatie

Bekende natuurlijke vijanden zijn de kiekendieven, hermelijnen en ratten.

Voortplanting in de natuur

Het broedseizoen varieert per regio. Zo begint in Nieuw-Zeeland het broedseizoen eind juli en duurt deze tot begin december.

Purperkoeten broeden in weelderige vegetatie in binnenwateren, moerassen, meren en baaien. Het nest wordt tussen riet op het water gebouwd, tot op een hoogte van 50 centimeter. Het diepe nest wordt gemaakt van riet, pollen en gras. De mannetjes bouwen vroeg in het seizoen meerdere nesten. De nesten die het eerst werden gebouwd zijn oefennesten die nog geen goede structuur hebben.

Purperkoeten kunnen zowel monogaam zijn als in groepjes broeden. Groepjes bestaan uit 6 tot 9 vogels en de helpers zijn nauw verwant. Mannetjes paren meestal met de twee oudste en dominantste vrouwtjes uit de groep. In een groep kunnen wel 2 tot 7 broedende mannetjes zitten en meestal is er in zo’n groep een dominant vrouwtje wat het vaakst broedt.

Er worden 3 tot 6 roze tot geelachtige eieren met donkere vlekken gelegd. Zowel geslachtsrijpe mannetjes als vrouwtjes broeden de eieren uit. Vaak delen twee vrouwtjes die door verschillende mannetjes zijn gedekt hetzelfde nest. Beide vrouwtjes leggen dan op dezelfde dag eieren in het nest. Geen van beide vrouwtjes probeert de eieren van de ander te beschadigen.

Niet-broedende purperkoeten helpen bij het opvoeden van de jongen. Geslachtsrijpe helpers die nog niet zelf gebroed hebben mogen op het eind van de broedperiode nog even broeden. Zo kunnen jonge vogels onder toezicht van ouderen ervaring opdoen. Het broeden is blijkbaar iets wat de jongen van de ouderen moeten leren.

Het broeden begint zodra de helft van de eieren is gelegd. Een dominant vrouwtje legt één ei meer dan een niet dominant vrouwtje. De eieren komen na 23-29 dagen, één tot drie dagen na elkaar uit en na twee dagen zijn de jongen al in staat het nest te verlaten. Ze worden echter nog een week bebroed waarna ze ongeveer tien weken door de ouders en de helpers worden gevoerd. 

Vaak wordt er nog geprobeerd voor een tweede keer te broeden, vooral als het nest verloren gaat, maar meestal levert dat niet erg veel succes op.

Mannetjes zijn geslachtsrijp als ze drie jaar zijn. In de natuur worden ze ongeveer 9 jaar.

Bedreiging

De purperkoet heeft een groot verspreidingsgebied en daardoor is de kans op de status kwetsbaar (voor uitsterven) gering. De grootte van de populatie is niet gekwantificeerd. Op wereldschaal is de soort niet bedreigd en staat daarom als zodanig op de Rode Lijst van de IUCN.

De populatie die in West-Europa voorkomt is sterk achteruitgegaan door aantasting van het leefgebied door de omzetting van draslanden in gebieden voor agrarisch gebruik. Daardoor is de soort sterk afhankelijk van de bescherming binnen natuurreservaten. 

Bronnen:

• IUCN: BirdLife International. 2016. Porphyrio porphyrio. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T22692792A86172770. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22692792A86172770.en Accessed on 28 April 2016.
• Animal Diversity Web: Dakota, A. 2009. “Porphyrio porphyrio” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed April 28, 2016 at https://animaldiversity.org/accounts/Porphyrio_porphyrio/
• Purperkoet. (2023, juli 14). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 10:05, september 18, 2024 van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Purperkoet&oldid=64698451.

Porphyrio porphyrio

Naam	Purperkoet
Klasse	Aves (vogels)
Orde	Gruiformes (Kraanvogelachtigen)
Familie	Rallidae (Rallen, koeten en waterhoentjes)
Geslacht	Porphyrio
Soort	Porphyrio porphyrio
Grootte	51 cm
Spanwijdte	90-100 cm
Gewicht man	1050 gram
Gewicht vrouw	850 gram
Broedinterval	Jaarlijks
Broedperiode	Afhankelijk van de regio
Nest	Op het water, gemaakt van riet.
Aantal eieren	3 tot 6 eieren
Gewicht eieren
Broedtijd	23-29 dagen
Uitvliegen	10 weken
Geslachtsrijp	3 jaar
Levensduur	9 jaar in het wild
Voeding in de natuur	Jonge scheuten, zaden, delen van riet en andere waterplanten, waterinsecten, weekdieren en kleine amfibieën.
Leefgebied	Tropische en subtropische regio’s van Europa, Afrika, Azië en Australië.
Groep/solitair	Groepen en paartjes
Fokprogramma	–
CITES	–
IUCN	Niet bedreigd (LC)