Rüppells gier

Beschrijving van de Rüppells gier

Leefgebied

De Rüppells gier leeft in Centraal-Afrika van Senegal, Gambia en Mali in het westen tot Soedan, Zuid-Soedan en Ethiopië in het oosten. Ze komen ook voor op de savannes van Oost-Afrika in Kenia, Tanzania en Mozambique. Ze leven in gebieden tot op een hoogte van 4500 meter.

Uiterlijk

De Rüppells gier is vernoemd naar de Duitse ontdekkingsreiziger en zoöloog Eduard Rüppell. De vogel is gemiddeld 85-103 cm lang en weegt 6.4-9 kg. De spanwijdte bedraagt 2.2-2.6 m.  De Rüppells gier verschilt van andere Afrikaanse gieren door zijn grote formaat, brede vleugels, trage vleugelslag met opvallend lange “vingers” (handpennen).

Deze gier is donker en niet roestbruin zoals de vale gier. Door crèmewitte randen van de bruine veren op het lichaam en de kop zien de volwassen exemplaren er enigszins gevlekt uit. Over de vleugels lopen twee witte banden. Erg karakteristiek zijn de gele snavel en lichtgele ogen. Jonge vogels hebben echter donkerbruine irissen. Bijzonder opvallend zijn ook de witte kale schoudervlekken bovenaan de borstkas. De kop en de onderkant van de hals zijn bedekt met witten donshaartjes.

Wetenswaardigheden

• In het hemoglobine van deze vogels zit een speciaal eiwit wat veel zuurstof kan opnemen, zodat ze in staat zijn om tot op 11 km hoogte, in ijle lucht te vliegen.
• Ze hebben naar achter gerichte uitsteeksels op hun tong waardoor ze in staat zijn om de laatste vleesresten van het bot te schrapen.
• Ze zoeken hun voedsel soms op plaatsen die wel 150 km van hun nest verwijderd zijn.

Voortbeweging

Rüppells gieren brengen veel van tijd vliegend door. Ze vliegen met langzame krachtige vleugelslagen of ze laten zich met horizontaal gehouden vleugels voortglijden in de lucht. Het is de hoogst vliegende vogel ter wereld die tot wel 11 km hoogte kan vliegen waarbij ze gebruik maken van thermiek en door de sterke wind.

Tijdens het vliegen zijn ze te herkennen aan een karakteristieke silhouet wat gevormd wordt door hun brede vleugels, korte vierkante staart en ingetrokken hals.

Ze kunnen snelheden halen van 35 km per uur.

Voeding in de natuur

De Rüppells gier leeft vrijwel uitsluitend van rauw vlees en botresten van dode dieren.

Ze vinden hun voedsel door middel van zicht. Wanneer een karkas is gevonden duikt hij erop af om in de buurt van het karkas te landen en er vervolgens met uitgespreide vleugels en een uitgestrekte nek naartoe te huppen. Vaak heeft hij dan al dagen niet gegeten. De kop wordt onder de dode huid van het karkas gewrongen en soms kruipt hij helemaal in het karkas waarbij hij zich helemaal volstopt met vlees- en botresten. Ze proppen zich soms zo vol dat ze nauwelijks meer kunnen vliegen.

Vaak vechten deze dieren onderling om voedsel te bemachtigen waarbij hun nek dieprood wordt van agressie en ze krijsen en blazen naar hun tegenstander.

Ze zoeken hun voedsel soms op plaatsen die wel 150 km van hun nest verwijderd zijn.

Gedrag

Rüppells gieren zijn zeer sociale vogels die zich in grote kolonies verzamelen om eten te zoeken, te rusten en te nestelen. Ze vormen paren voor het leven.

Voortplanting

Ze broeden met tienduizenden paren tegelijk en bouwen hun nesten op uitstekende rotsrichels. De nesten worden gemaakt met takken die bekleed worden met gras.

Een paar zorgt samen voor het jong. Om een prooi te verdedigen, krijsen en blazen ze en zetten hun vleugels uit. Rüppell leggen slechts 1 ei dat in zo’n 55 dagen wordt uitgebroed. Het jong kan na 3 maanden vliegen. Na 4-6 jaar verschijnt het volwassen verenkleed. Ze worden 40-50 jaar oud.

Predatie

De enige vijand van de Rüppells gier is de mens.

Bedreiging

Deze soort gaat snel in aantal achteruit. De oorzaken zijn divers, zoals aantasting van het leefgebied door intensivering van de landbouw en veeteelt, vergiftiging door het landbouwgif carbofuran en de ontstekingsremmer diclofenac, achteruitgang van wilde hoefdieren, vervolging, jacht en handel in gevangen dieren. Om deze redenen staat Rüppells gier als “Ernstig bedreigd” op de Rode Lijst van de IUCN.

Bronnen:

• IUCN: BirdLife International. 2016. Gyps rueppelli. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T22695207A93496113. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2017-3.RLTS.T22695207A118595083.en. Accessed on 26 August 2014.
• Wikipediaa href=”ttps://nl.wikipedia.org/wiki/Rüppells_gier””””: https://nl.wikipedia.org/wiki/R%C3%BCppells_gier: https://nl.wikipedia.org/wiki/R%C3%BCppells_gier Accessed on 26 August 2014.
• Wikipedia: https://de.wikipedia.org/wiki/Sperbergeier  Accessed on 26 August 2014.
• EOL: Michаel Frаnkis, “Gyps rueppellii (A. E. Brehm, 1852)” Encyclopedia of Life, available from https://eol.org/pages/52232354 Accessed on 27 Aug 2014

Gyps rueppellii

Naam	Rüppells gier
Klasse	Aves (vogels)
Orde	Accipitriformes
Familie	Accipitridae (Havikachtigen)
Geslacht	Gyps
Soort	Gyps rueppellii
Grootte	85 – 103 cm
Spanwijdte	2.2 – 2.6 meter
Gewicht	6.4 – 9 kg
Paartijd	Na het regenseizoen
Broedinterval	1 x per jaar
Broedtijd	55 dagen
Nest	Op rotsen of bomen
Geboorte	Varieert per gebied
Gewicht eieren
Aantal eieren	1 ei
Uitvliegen	150 dagen
Geslachtsrijp	5 – 7 jaar
Levensduur	40 – 50 jaar
Voeding in de natuur	Aaseter
Leefgebied	Centraal-Afrika van Senegal, Gambia en Mali in het westen tot Soedan, Zuid-Soedan en Ethiopië in het oosten.
Groep/solitair	Leven in grote kolonies
Fokprogramma	ESB: ROMA, Yitzhak Yadid, 2012
CITES	Appendix II (12/06/2013)
EU Listing	Annex B (04/02/2017)
IUCN	Ernstig bedreigd (CR)