Wielewaal

Beschrijving van de wielewaal

Leefgebied

In het broedseizoen (mei tot juli) komt de wielewaal in Europa, Noord-Afrika en tot diep in westelijk Azië voor. In Europa ontbreekt hij in Scandinavië en de Baltische staten. Op de Britse eilanden is het een zeldzame verschijning. In Zuid-Azië is het een standvogel.

De wielewaal is een schaarse broedvogel die leeft in parken en loofbossen. Hij heeft een voorkeur voor populieren, eiken, espen, berken en elzen.  Verder vertoeft hij graag in riviergebieden. 

Voor 1950 was de wielewaal in Nederland een vrij algemene bosvogel. Tussen de jaren 1960 en 2000 waren de aantallen wisselvallig. De watersnood in Zeeland en het rooien van hoogstamboomgaarden hadden een negatief effect, maar de herbebossing op de Zeeuwse eilanden en in Flevoland hadden weer een positief effect. Eind jaren 1980 schatte men het aantal op ongeveer 8500 broedvogels. Volgens SOVON daalde het broedvogelbestand in de periode 1990-2007. Rond 2007 broedden er nog ongeveer 4500 paar in Nederland.

Uiterlijk

De wielewaal is een slanke vogel die 22 tot 25 cm groot wordt en een spanwijdte van 44 tot 47 cm heeft. Ze wegen 50 tot 90 gram. Het vrouwtje is iets kleiner dan het mannetje. Beide geslachten hebben een roze tot roestkleurige snavel die aan het eind iets naar beneden gebogen is. Het mannetje is een heldergeel gekleurde vogel met overwegend zwarte vleugels en staart. Het wijfje is eerder groengeel met donkere vleugels en een roomkleurig gespikkelde hals en buik. Het mannetje heeft een zwarte teugel (het gebied van de aanzet van de snavel tot het oog). Bij vrouwtjes is de teugel vager en lichtgrijs. De poten en de klauwen zijn grijs. De ogen zijn bruin tot rood. De jongen hebben een dof bruin-beige verenkleed.

Voortbeweging

De vlucht tussen de bomen is snel en golvend. 

Wetenswaardigheden

  • De wielewaal is een trekvogel die in Afrika overwintert.

Voedsel in de natuur

Wielewalen voeden zich zowel met dierlijk als plantaardig voedsel. Ze eten als dierlijk voedsel voornamelijk rupsen en vlinders (vooral nachtvlinders) en daarnaast ook kevers. Het plantaardig voedsel bestaat voornamelijk uit zoete vruchten zoals kersen en verschillende soorten bessen.

Gedrag

De vogel is, hoewel hij er opvallend uitziet, moeilijk te vinden omdat hij nogal schuw is en bij voorkeur in boomtoppen of in dicht struikgewas verblijft. Alleen als hij naar een andere plek vliegt, is hij even te zien. Ze zijn echter goed herkenbaar aan het geluid wat ze maken. Aan het begin van de broedtijd is de vogel vaak te horen. Dit is het bekende ‘dudeljo‘ uit het liedje ‘Kom mee naar buiten allemaal dan zoeken wij de wielewaal’. Ondanks dat de wielewaal zich goed schuilhoudt kan hij zich agressief gedragen tegenover ieder dier wat in de buurt van zijn nest komt.

Het is een uitgesproken zomervogel en trekvogel die in Afrika overwintert. In augustus beginnen ze naar ze naar de overwinteringsgebieden in tropische gebieden in Afrika te vliegen om in de periode van half april tot mei weer terug te keren. 

Predatie

Predatoren van de wielewaal zijn eekhoorns, gaaien, kraaien en roofvogels.

Voortplanting in de natuur

Tussen half april en mei keert de wielewaal terug van zijn overwinteringsgebied in Afrika. Mannetjes en vrouwtjes trekken afzonderlijk en de mannetjes komen het eerst terug. Nadat ook de vrouwtjes zijn teruggekeerd worden er paartjes gevormd. In die tijd wordt er hevig onderling gevochten en zijn de vogels wat makkelijker te zien.

Daarna bouwt het vrouwtje in minder dan een week, in een boom, in een takvork een buidelvormig nest van bladeren, schors en takken. Het nest bevindt zich hoog in een boom op 5 tot 10 meter van de grond en is goed gecamoufleerd door een dicht bladerdek.

Een legsel bestaat uit 3 tot 6 eieren die door het vrouwtje in 15 tot 18 dagen worden uitgebroed. De eieren zijn roomkleurige met paarsgrijze en zwartbruine vlekken. Het mannetjes verdedigt het nest in die tijd tegen eekhoorns, roofvogels, kraaien en gaaien.

Wielewalen zijn na 1 jaar geslachtsrijp en worden 8 tot 12 jaar oud.

Bedreiging

De wielewaal is in 2004 als kwetsbaar op de Nederlandse Rode Lijst gezet. De soort staat ook op de Vlaamse Rode Lijst en is daar bedreigd. Volgens het INBO waren er rond 2001 nog circa 1250 broedparen. De wielewaal staat als niet bedreigd op de internationale Rode Lijst van de IUCN.

Bronnen:

Oriolus oriolus

NaamWielewaal
KlasseAves (vogels)
OrdePasseriformes (Zangvogels)
FamilieOriolidae (Wielewalen en vijgvogels)
GeslachtOriolus (Wielewalen)
SoortOriolus oriolus
Grootte22 – 25 cm
Spanwijdte44 – 47 cm
Gewicht50 – 90 gram
PaartijdHalf mei – juni
BroedintervalJaarlijks
Broedtijd15 – 18 dagen
NestIn een takvork hoog in een boom
Aantal eieren3 – 6 eieren
Uitvliegen14 – 15 dagen
Geslachtsrijp1 jaar
Levensduur8 – 12 jaar
Voeding in natuurRupsen en vlinders (vooral nachtvlinders), kevers, zoete vruchten zoals kersen en verschillende soorten bessen.
LeefgebiedBroedseizoen Europa, Noord-Afrika en tot diep in westelijk Azië. Overwintert in tropische gebieden in Afrika
Groep/solitairSolitair
Fokprogramma
CITES
IUCNNiet bedreigd (LC)

Ontdek meer van zoo-dieren.nl

Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.

Scroll naar boven