Zwarthalszwaan

Beschrijving van de zwarthalszwaan

Leefgebied

De zwarthalszwaan komt voor langs de zuidkust van Zuid-Amerika en de binnenlandse meren in neotropisch gebied. Ze broeden in Patagonië, op Vuurland en op de Falkland Eilanden. In de winter trekken ze noordwaarts naar Paraguay en het zuiden van Brazilië.

Het leefgebied bestaat uit ondiepe kustgebieden langs de Stille Oceaan, binnenlandse meren, lagunes, riviermondingen en moerassen. Het gaat daarbij vooral om gebieden die rijk zijn aan onderwater vegetatie. Ze zijn waargenomen tot op een hoogte van 1200 meter.

Uiterlijk

Zwarthalszwanen zijn de kleinste soort zwanen van het geslacht cygnus en variëren in grootte van 102 tot 124 cm en een spanwijdte bedraagt 135-177 cm. Mannetjes wegen 4,5 kg tot 6,7 kg en vrouwtjes 3,5 tot 4,4 kg. Mannetjes zijn over het algemeen 30% groter dan vrouwtjes. Afgezien van een naar verhouding kortere nek van de vrouwtjes zien mannetjes en vrouwtjes er hetzelfde uit.

Ze hebben een wit verenkleed met een zwarte kop en hals. Op de kop en de hals kunnen ook witte spikkels te zien zijn. De snavel is blauw met daar bovenop, vlak onder de ogen, twee rode uitwassen. Achter het oog bevindt een horizontale witte streep. De hals vertoont slechts een lichte buiging. De roze poten zijn kort en hebben een wat afwijkende stand waardoor lopen op land moeilijk is. De achterste teen is wat omhoog geplaatst.

De jongen zijn lichtbruin tot grijs van kleur en hebben zwarte snavels en poten. In hun tweede levensjaar krijgen ze de kleuren van de ouders.

Voortbeweging

Zwarthalszwanen kunnen door de stand van de poten wat moeilijk op het land lopen. Daarom zijn ze meestal in het water te vinden.

Ze hebben wat moeite met opstijgen, maar wanneer ze eenmaal in de lucht zijn, kunnen ze grote afstanden afleggen. Het is een van de snelst vliegende soorten zwanen die een snelheid van 80 km/u kunnen halen.

Wetenswaardigheden

• De zwarthalszwaan laat zijn jongen op zijn rug meevaren. Meestal neemt het mannetje deze taak op zich zodat het vrouwtje, na de broedperiode, weer tijd heeft om te eten en weer op gewicht te komen.
• Hoewel zwarthalszwanen erg agressief kunnen zijn tegenover vijanden slaan ze voor mensen vaak op de vlucht en laten daarmee hun nest onbeschermd achter. 

Voedsel in de natuur

Zij grondelen naar plantaardig voedsel op de bodem van ondiep water. Door de sterke snavel die voorzien is van getande randen en een soort nagel aan het uiteinde en een stroeve tong kunnen ze waterplanten makkelijk uit de bodem trekken en kapot scheuren.

Met de getande randen in de snavel kunnen ze uit het water ook goed voedsel filteren. Het zijn voornamelijk planteneters en het voedsel bestaat uit kranswieren, fonteinkruid, aarvederkruid, vallisneria en andere waterplanten. Af en toe eten ze ook insecten en kikkerdril.

Gedrag

Zwarthalszwanen zijn erg sociale vogels die buiten het broedseizoen in groepen van wel duizenden soortgenoten leven. Afhankelijk van de voedselvoorziening en het weer trekken deze grote groepen wat rond, maar ze blijven in het zuiden van Zuid-Amerika.

Tijdens het broedseizoen leven ze in paartjes of in kleine familiekolonies en zijn ze erg territoriaal. Voor mensen zijn ze wel erg bang en verstoppen ze zich in het riet of andere vegetatie. 

Wanneer een mannetje zijn territorium verdedigt tegen indringers of predatoren toont hij agressief gedrag door zijn nek te laten zakken en zijn kop naar voren te steken. Wanneer het mannetje onder andere door met het slaan van de vleugels de indringer heeft weggejaagd keert hij triomfantelijk terug naar het vrouwtje waarbij hij voortdurend roept en zijn kin omhoog doet.

Predatie

Volwassen dieren hebben weinig natuurlijke vijanden, maar meeuwen vormen een bedreiging voor de eieren en de kuikens. Verder vormen ook nertsen en vossen een gevaar voor de jongen. Mensen vormen een bedreiging door de jacht.

Voortplanting in de natuur

Zwarthalszwanen zijn monogaam en vormen paartjes voor het leven. Pas als een van beiden sterft, zal de ander een nieuwe partner zoeken. Het broedseizoen loopt van juli tot september en soms tot november. Het gedeeltelijk drijvend nest wordt langs de rand van het water in dicht riet gebouwd van riet en waterplanten. Het mannetjes treedt erg beschermd op voor het vrouwtje en haar eieren.

In het broedseizoen kunnen ze drie nesten krijgen. Ieder legsel bevat 3 tot 7 eieren. De broedduur bedraagt ongeveer 34 tot 37 dagen. De eieren zijn 10 bij 6,6 cm en wegen 238 gram. Beide ouders voeren en beschermen de jongen. Na 10 weken kunnen de jongen vliegen, maar het duurt nog totdat ze 8 tot 14 maanden oud zijn voordat ze onafhankelijk zijn van de ouders. Met twee jaar zijn ze geslachtsrijp. Pas als ze drie jaar zijn vormen ze een paartje. Tot die tijd blijven ze vaak bij de ouders.

Deze soort kan een leeftijd van rond de 20 jaar bereiken, wat zeer oud is voor een zwaan. 

Bedreiging

Oorzaken van sterfte zijn ziektes, predatie op de jongen en voedseltekort. De populatie is echter stabiel en daarom zijn zwarthalszwanen door de IUCN geclassificeerd als “Niet Bedreigd”. 

Bronnen:

• Animal Diversity Web: Urdarevik,Urdarevik, D. 2007. “Cygnus melancoryphus” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed November 10, 2021 at https://animaldiversity.org/accounts/Cygnus_melancoryphus/
• IUCN: BirdLife International. 2012. Cygnus melancoryphus. The IUCN Red List of Threatened Species 2012: e.T22679846A40130415. https://www.iucnredlist.org/species/22679846/92832118 Downloaded on 23 May 2016.
• Zwarthalszwaan. (2021, juni 8). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 14:36, juni 8, 2021 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwarthalszwaan

Cygnus melancoryphus

Naam	Zwarthalszwaan
Klasse	Aves (vogels)
Orde	Anseriformes (Eendvogels)
Familie	Anatidae (Eenden, ganzen en zwanen)
Geslacht	Cygnus
Soort	Cygnus melancoryphus
Grootte	102-124 cm
Spanwijdte	135-177 cm
Gewicht man	4,5-6,7 kg
Gewicht vrouw	3,5-4,4 kg
Broedinterval	Jaarlijks maar tot 3 nesten per broedseizoen.
Broedperiode	Juli tot november
Nest	Langs de rand van het water in dicht riet, gedeeltelijk drijvend
Aantal eieren	3-7 eieren per legsel
Broedtijd	34-37 dagen
Gewicht eieren	238 gram
Uitvliegen	8-14 maanden
Geslachtsrijp	2 jaar
Levensduur	20 jaar in het wild
Voeding in de natuur	Waterplanten die op de bodem groeien
Leefgebied	De zuidkust van Zuid-Amerika en binnenlandse meren in neotropisch gebied
Groep/solitair	Buiten het broedseizoen leven ze in groepen
CITES	Appendix II (01/07/1975)
EU Listing	Annex B (04/02/2017)
IUCN	Niet bedreigd (LC)