Elandantilope

Beschrijving van de elandantilope

Leefgebied

De elandantilope leefde oorspronkelijk op de open en licht beboste savannen van Afrika, die zich vroeger uitstrekten van de Kaap, noordwaarts tot de rand van het Kongogebied, de Nijl en de drogere streken van Noord-Kenia. Tegenwoordig is het leefgebied meer versnipperd en komt hij voor in Ethiopië en het zuiden van Zaïre tot Zuid-Afrika.

Uiterlijk

De elandantilope is een zeer grote antilope. Enkel de reuzenelandantilope wordt groter. De antilope heeft een korte, licht geelbruine vacht. Ze hebben korte manen en over de rug loopt een zwarte aalstreep. Over de romp lopen tot 15 dunne, roomkleurige strepen.

De hoorns zijn spiraalvormig gedraaid en worden door beide geslachten gedragen. De hoorns van de vrouwtjes kunnen 51-69 cm worden. Bij de mannetjes zijn de hoorns iets korter en dikker. Deze kunnen 43-66 cm lang worden. Mannetjes gebruiken de hoorns veelal in de bronstijd om onderling te vechten. Vrouwtjes gebruiken de hoorns voornamelijk om zich te beschermen tegen roofdieren.

Ook hebben beide geslachten een halskwab. De staart is lang, zo’n 50 tot 90 centimeter, met een zwarte kwast aan het uiteinde. De oren zijn vrij smal en klein. De snuit en bek is smal, vergeleken met runderen. 

Mannetjes worden groter dan de vrouwtjes. Op het hoofd hebben ze een kruinknot, een donkerbruine haarklit. Het mannetje wordt 240 tot 345 centimeter lang, 135 tot 178 centimeter hoog en 400 tot 1000 kilogram zwaar. Oudere mannetjes zijn zwaarder, met een grotere halskwab en een grijze nek en schouders. Het vrouwtje wordt 200 tot 280 centimeter lang, 125 tot 160 centimeter hoog en 300 tot 600 kilogram zwaar.

Voortbeweging

Elandantilopen kunnen snelheden bereiken tot 40 kilometer per uur. Vanuit stilstand kunnen ze 2½ meter hoog springen. Ze kunnen in het regenseizoen vele kilometers afleggen en het woongebied kan wel 500 hectare beslaan. 

Wetenswaardigheden

Elandantilopen zijn makkelijk te temmen, en in sommige delen van Afrika worden ze gehouden voor de melk en het vlees. 

Tijdens het lopen maken de hoeven een klikkend geluid.

Voedsel in de natuur

Ze leven voornamelijk van bladeren, vruchten en zaden, die ze van struiken en kleine bomen plukken, kruiden en grassen, en knollen en bollen, die ze met de hoeven opgraven. 

Gedrag

De vrouwtjes zijn kuddedieren. Ze leven samen met hun jongen en de jongen uit de vorige worp in een kudde. Volwassen mannetjes leven meestal solitair en houden zich meer op in bebost gebied. Soms trekken mannetjes (voornamelijk jonge) met elkaar op, in groepen tot zo’n zeven dieren. Aan het begin van het regenseizoen sluiten de kuddes zich aan bij grotere kuddes, bestaande uit enkele honderden elandantilopen, die van de savannebossen naar de meer open vlakten trekken. Deze vallen weer uit elkaar aan het begin van het droge seizoen.

De kalveren vormen de kern van een groep, en trekken voornamelijk met elkaar op. Op deze manier kunnen wel 50 kalveren met elkaar optrekken in een groep. In deze groepen wordt de hiërarchie bepaald. Bij gevaar (bijvoorbeeld leeuwen) verdedigen de vrouwtjes gezamenlijk de kalveren. 

Predatie

Predatoren zijn leeuwen, wilde honden, cheeta’s en gevlekte hyena’s.

Voortplanting in de natuur

Dominante mannetjes paren met meerdere vrouwtjes. In sommige gebieden zijn er voortplantingsseizoenen zoals in Zambia, waar de jongen voornamelijk in juli en augustus worden geboren. Meestal is dat aan het einde van het droge seizoen. De dracht duurt van 8½-9 maanden en er wordt slechts één jong worden. Mannetjes wegen bij de geboorte 28-35 kg en de vrouwtjes 23-31 kg. De kleine kalfjes liggen na de geboorte een week of twee op een beschutte plek en lopen niet direct met de moeder mee. Na 6 maanden worden de jongen gespeend. Na 1½-3 jaar zijn de vrouwtjes geslachtsrijp. Mannetjes zijn na 4-5 jaar geslachtsrijp.

De elandantilope kan tot 25 jaar oud worden. 

Bedreiging

De belangrijkste bedreiging is het verlies aan leefgebied als gevolg van de uitbreiding van menselijke nederzettingen en stroperij. Hierdoor is de populatie behoorlijk verminderd. De elandantilope komt echter wijdverspreid voor in verschillende beschermde gebieden waardoor hij niet met uitsterven wordt bedreigd.

Bronnen:

• Animal Diversity Web: Fahey, B. 1999. “Taurotragus oryx” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed April 01, 2016 at https://animaldiversity.org/accounts/Taurotragus_oryx/
• Encyclopedia of Life:  Michаel Frаnkis, Valter Jacinto, C. Michael Hogan, Robert Hole, Jr “Taurotragus oryx (Pallas, 1766)” Encyclopedia of Life, available from https://eol.org/pages/1038784 Accessed 1 april 2016.
• Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Elandantilope

Tragelaphus oryx

Naam	Elandantilope
Klasse	Mammalia (zoogdieren)
Orde	Cetartiodactyla (Walvissen en evenhoevigen)
Familie	Bovidae (Holhoornigen)
Geslacht	Tragelaphus
Soort	Tragelaphus oryx
Grootte man	240-345 cm
Grootte vrouw	200-280 cm
Schouderhoogte man	135-178 cm
Schouderhoogte vrouw	125-165 cm
Gewicht man	400-1000 kg
Gewicht vrouw	300-600 kg
Paartijd	Het hele jaar door maar voornamelijk in het regenseizoen
Paringsinterval	1 keer per jaar
Draagtijd	8.5-9 maanden
Nest	Een beschutte plaats
Geboorte	Aan het eind van het droge seizoen (juli-augustus)
Geboortegewicht man	28-35 kg
Geboortegewicht vrouw	23-31 kg
Aantal jongen	1 jong
Spenen	6 maanden
Geslachtsrijp man	4-5 jaar
Geslachtsrijp vrouw	1½-3 jaar
Levensduur	25 jaar
Voeding in de natuur	Bladeren, vruchten, zaden, kruiden, grassen, knollen en bollen.
Leefgebied	Zuid-Afrika
Groep/solitair	Mannetjes solitair, vrouwtjes met kalveren in kuddes
Fokprogramma	–
CITES	–
IUCN	Niet bedreigd (LC)