
License: CC BY-SA 3.0

The IUCN Red List of Threatened Species 2008. Accessed on 29 August 2018

License: CC BY-SA 3.0
Beschrijving van de gewone wolaap
Leefgebied
De gewone wolaap leeft in Zuid-Amerika in de bovenloop van het Amazonebekken. Het leefgebied strekt zich uit van de Rio Tapajos in Brazilië tot het oosten van Peru, Ecuador en Colombia. Hij komt ook voor in Venezuela, maar in Bolivia wordt hij niet meer aangetroffen. Men vermoedt dat hij daar is uitgeroeid door de jacht.
Bij voorkeur leven ze in primaire laaglandbossen. Ze kunnen echter ook worden aangetroffen in nevelwouden tot op een hoogte van 3000 meter en af en toe ook in verstoorde of gefragmenteerde bosgebieden. In bepaalde seizoenen begeven ze zich in overstroomde bossen om zich te goed te doen aan een overvloed aan fruit. Ze komen niet voor in secundaire bossen.
Uiterlijk
De gewone wolaap heeft zijn naam te danken aan de zachte, korte, dikke, wollige vacht welke voornamelijk uit ondervacht bestaat. Oudere dieren hebben stroken langer haar op de achterkant van de ledematen en op de onderbuik.
Gewone wolapen zijn grote, robuuste dieren en zijn in de Nieuwe Wereld qua gewicht één van de grootste soorten primaten. Mannetjes zijn over het algemeen zwaarder dan vrouwtjes en hebben aanzienlijk grotere hoektanden.
Ze wegen meestal 3 tot 10 kg maar in gevangenschap kunnen ze veel zwaarder worden. De kop-romplengte varieert van 55 tot 69 cm en de grijpstaart is 60 en 72 cm lang. De kop is rond en groot.
De kleur varieert sterk, waarbij de bovenste delen donkerbruin, licht rookbruin, donkergrijs, lichtgrijs, roodbruin of olijfkleurig zijn. Bij sommige gewone wolapen is de kleur van de kop en de ledematen duidelijk donkerder dan de rug, bij anderen is de kleur gelijk. Meestal zijn ze aan de onderzijde iets lichter van kleur dan de rest van het lichaam. Het onbehaarde gezicht is meestal zwart.
De kleuren variëren zowel per individu als per leefgebied. In Ecuador en Colombia komen dieren met verschillende kleuren in dezelfde groep voor. Grijze en bijna zwarte dieren leven aan de voet van de Andes in Colombia, terwijl olijfkleurige dieren met donkere koppen ten zuiden van de Amazone in Brazilië voorkomen. In Peru en het noorden van de Amazone in Brazilië overheerst de bruine kleur. Pasgeborenen zijn strokleurig.
De oren zijn onopvallend en de grijpstaart is sterk. Deze staart is dik en gespierd aan de basis en loopt taps toe naar een dunnere punt. De ledematen en het lichaam zijn gespierd en ze hebben een dikke buik. De duimen en tenen zijn goed ontwikkeld en de vingers zijn kort en dik met lange gepunte nagels.
Voortbeweging
Deze apen vertonen een breed scala aan voortbewegingspatronen. Ze kunnen zowel op vier als op twee poten lopen en rennen. Wanneer ze op de grond rechtop op hun achterpoten lopen gebruiken ze hun armen om het evenwicht te bewaren, maar ze lopen echter voornamelijk op vier poten. Ze kunnen goed springen en zich in een boom naar een lagere plek laten vallen.
Voor een aap die in bomen leeft is hij vrij groot, maar met zijn lange ledematen en grijpstaart beweegt hij gemakkelijk door het bos. De staart heeft een kaal uiteinde voor extra grip en wordt ook gebruikt om aan te hangen en om mee te grijpen tijdens het eten of het spelen en zelfs om voorwerpen mee te pakken.
Wetenswaardigheden
- Gewone wolapen hebben een grijpstaart met een kaal uiteinde voor extra grip.
- In de Nieuwe Wereld zijn ze qua gewicht één van de grootste soorten primaten
Voedsel in de natuur
Het dieet van gewone wolapen bestaat voornamelijk uit fruit, aangevuld met bladeren, zaden en sommige insecten. Minder dan 20% van hun voeding bestaat uit bladachtig materiaal.
Wanneer ze eten, besteden ze het grootste deel van hun tijd aan het eten van rijp fruit. Zaden zijn het belangrijkst in het regenseizoen, wanneer rijp fruit niet direct beschikbaar is. In het Amazonewoud van Brazilië maken in juli insecten een belangrijk deel van uit van hun dieet.
Dieren van een hogere rangorde nemen vaak voedsel aan van lager geplaatste dieren.
Gedrag
Gewone wolapen zijn dagdieren die in de bomen leven en ’s nachts slapen. Meestal komen ze niet lager dan op 12 meter hoogte.
Ze leven in sociale groepen van 10 tot 70 dieren. In een groep leven veel volwassen mannetjes in een rangorde die wordt bepaald door agressief gedrag. Mannetjes bedreigen elkaar door met takken te schudden, te poepen en luid te blaffen.
Grotere groepen bestaan uit familieleden die samen eten en samen of alleen rondtrekken.
Wanneer ze door de bomen bewegen, zorgt hun grijpstaart voortdurend voor extra houvast aan takken. Ze slapen in de bovenste laag van het bos, vaak in de kruin van een hoge boom. Soms dalen ze af naar de grond, waar ze rechtop lopen en waarbij ze de armen en de staart voor extra evenwicht gebruiken.
Volwassen vrouwtjes worden meestal verzorgd door hun jonge dochters. De jongen in een groep spelen rond de middag met elkaar en ze lijken hun eigen spelletjes te hebben.
Gewone wolapen communiceren door middel van geluiden, gezichtsuitdrukkingen of andere gedragingen. Door verschillende gezichtsuitdrukkingen kunnen ze subtiele veranderingen in hun stemming en bedoelingen aangeven.
Hun roepen zijn vaak luid en kunnen als geblaf of geschreeuw klinken. Deze geluiden kunnen dienen om de rest van de troep te alarmeren.
In hun natuurlijke habitat en in gevangenschap is waargenomen dat wolapen over hun borst wrijven. Het is vooral waargenomen bij dominante mannetjes bij het betreden van een nieuw territorium. Nadat ze aan de grond hebben geroken en gelikt drukken ze hun borstkas tegen de grond ter hoogte van hun tepels. Dit gedrag wordt verschillende keren herhaald waarbij ze iedere keer hun neus naar de grond brengen. Het over de borst wrijven kan een soort markeergedrag zijn bij het betreden van een nieuw territorium.
Het leefgebied varieert van 4 tot 11 km2 groot en sommige dieren trekken ongeveer 1 km per dag. De leefgebieden van groepen overlappen elkaar soms en dieren (met name halfvolwassen vrouwtjes) kunnen tijdelijk hun eigen groep verlaten en een paar uur of paar dagen doorbrengen bij een andere groep.
Predatie
Door hun relatief grote afmeting, hebben gewone wolapen weinig natuurlijke vijanden. Grote roofvogels zoals adelaars zijn de belangrijkste predatoren van de jongen en wilde katten zoals ocelots en jaguars zijn de belangrijkste predatoren van volwassen dieren. De mens is ook één van de belangrijkste vijanden omdat er op gewone wolapen wordt gejaagd voor het vlees en de vacht.
Voortplanting in de natuur
Gewone wolapen zijn polygaam, wat betekent dat ze elk seizoen met meer dan één partner paren. Er wordt aangenomen dat bij de paringsactiviteiten geurmarkeringen een rol spelen, doordat deze geuren de kwaliteit van het mannetje aangeven. Mannetjes zetten geuren af door met hun borst of anogenitale regio tegen een tak of boomstam te wrijven.
De bronstperiode duurt ongeveer 12 tot 49 dagen en de vruchtbaarheid zelf 3 tot 4 dagen. De paring begint na 6 tot 11 dagen wanneer het vrouwtje aangeeft hiertoe bereid te zijn. De draagtijd duurt ongeveer 225 dagen (7½ maand) en meestal wordt er in het late droge tot half natte seizoen slechts één jong geboren. De jongen wegen bij de geboorte ongeveer 140 gram en ze worden na 9 tot 12 maanden gespeend. Na de geboorte van het eerste jong krijgen vrouwtjes om de twee jaar een jong.
Een in de groep geboren jong wordt de eerste maand op de buik van de moeder gedragen en na zes weken klimt het regelmatig naar de rug van de moeder. Een jong laat pas na acht weken de moeder los en wordt na vijf maanden meer onafhankelijk.
Vrouwtjes zijn na 6 tot 8 jaar geslachtsrijp en mannetjes wanneer ze ouder dan 5 jaar zijn. De levensduur van in gevangenschap levende gewone wolapen is ongeveer 24 jaar.
Bedreiging
Van alle primaten in de Nieuwe Wereld behoort de gewone wolaap tot de soorten die het meest bedreigd worden door de jacht. Ze zijn geliefd om hun vlees en door hun grootte zijn ze een bijzonder gemakkelijk doelwit.
Maar er wordt ook op ze gejaagd voor hun vacht en voor de handel in huisdieren. Over het algemeen zoeken ze hiervoor jonge dieren, waarbij de moeder vaak wordt gedood om het dan weerloze jong te kunnen vangen. Er wordt geschat dat voor elk jong dat op de markt wordt verkocht minstens 10 vrouwtjes zijn gedood.
Naast de jacht, worden gewone wolapen ook bedreigd door vernietiging van bos ten behoeve van de landbouw.
Conservatie
Ondanks de bedreigingen, leven gewone wolapen nog steeds in een groot gebied en zijn ze in een aantal afgelegen gebieden te vinden. Voorlopig zijn ze nog veilig voor de uitbreiding van menselijke activiteiten. Ze leven ook in een aantal beschermde gebieden zoals het Juami-Japurá Ecological Station in Brazilië en het Nukak National Natural Reserve in Colombi
Bronnen
- IUCN: Palacios, E., Boubli, J.-P., Stevenson, P., Di Fiore, A. & de la Torre, S. 2008. Lagothrix lagotricha. The IUCN Red List of Threatened Species 2008: e.T11175A3259920. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T11175A179072201.en. Accessed on 29 August 2018.
- Arikive: https://www.arkive.org/common-woolly-monkey/lagothrix-lagotricha/ Accessed on 29 August 2018
- Animal Diversity Web: Stone, I. 2001. “Lagothrix lagotricha” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed August 30, 2018 at https://animaldiversity.org/accounts/Lagothrix_lagotricha/
- CITES: https://www.speciesplus.net/#/taxon_concepts/4333/legal Accessed on 2 September 2018
Lagothrix lagotricha
Naam | Gewone wolaap |
Klasse | Mammalia (Zoogdieren) |
Orde | Primates (Primaten) |
Familie | Atelidae (Grijpstaartapen) |
Geslacht | Lagothrix |
Soort | Lagothrix lagotricha |
Kop-romplengte | 55 – 69 cm |
Staartlengte | 60 – 72 cm |
Gewicht | 3 – 10 kg |
Paartijd | December – mei |
Paringsinterval | 2 jaar |
Draagtijd | 7½ maand |
Nest | Jong wordt gedragen |
Geboorte | Juli – december |
Geboortegewicht | 140 gram |
Aantal jongen | 1 jong |
Spenen | 9 – 12 maanden |
Geslachtsrijp | ♂ 5 jaar, ♀ 6 – 8 jaar |
Levensduur | 24 jaar |
Voeding | Fruit, aangevuld met bladeren, zaden en insecten |
Leefgebied | Zuid-Amerika in de bovenloop van het Amazonebekken in Brazilië, Peru, Ecuador, Colombia en Venezuela. |
Groep/solitair | Groep |
Fokprogramma | EEP: APELDOORN, Warner Jens |
CITES | Appendix II (04/02/1977) |
EU Listing | Annex B (04/02/1977) |
IUCN | Kwetsbaar (VU) (2008) |
Ontdek meer van zoo-dieren.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.