Gouden leeuwaapje

Beschrijving van het gouden leeuwaapje

Leefgebied

Het gouden leeuwaapje leeft in een extreem vochtig klimaat en komt alleen voor in enkele bossen in het stroomgebied van de Rio São Joãoin in het Atlantische kustregenwoud in de staat Rio de Janeiro in Zuidoost-Brazilië. In deze bossen zijn veel klimplanten en er zijn veel fruitbomen te vinden. Hij leeft in het gesloten bladerdek op een hoogte van 10 tot 30 meter boven de grond en slaapt in een boomholte als bescherming tegen roofdieren.

Uiterlijk

Gouden leeuwaapjes worden beschouwd als een van de mooiste apensoorten. Ze hebben een kleine ronde kop en dikke gouden manen op de kruin, wangen, keel, oren en schouders. Het gezicht is onbehaard en donker van kleur en ze hebben grote neusgaten. Het lichaam is bedekt met een lange, zachte, zijdeachtige, bleekgouden tot roodgouden vacht. In plaats van nagels hebben ze klauwtjes. 

Ze worden 20 tot 36 centimeter lang, de staart is tussen de 31,5 en de 40 centimeter lang. Het lichaamsgewicht bedraagt 600 tot 800 gram. Het is een van de grotere soorten klauwaapjes. Mannetjes en vrouwtjes zien er hetzelfde uit.

Voortbeweging

Met hun klauwtjes kunnen gouden leeuwaapjes zich goed vasthouden aan bomen en takken.

Wetenswaardigheden

  • Gouden leeuwaapjes hebben hun naam te danken aan de manen en de kleur van hun vacht.
  • Ze hebben klauwtjes in plaats van nagels. 
  • Er worden meestal tweelingen geboren.
  • Het voortbestaan van gouden leeuwaapjes is bedreigd.

Voeding in de natuur

Het zijn omnivoren. Ze eten voornamelijk sappige vruchten en scheuten. Ook jagen ze op insecten, spinnen, slakken, hagedisjes en vogeltjes. Verder eten ze honing, gom en vogeleieren. Met de lange, dunne vingers en handen kunnen ze keverlarven en andere insecten vinden onder de bast of in boomspleten. Tussen familieleden onderling wordt voedsel gedeeld.

Gedrag

Gouden leeuwaapjes zijn sociale dieren die in familiegroepjes leven van 2 tot 8 dieren, bestaande uit een paartje en hun jongen. Het zijn echte bosbewoners. Ze foerageren voornamelijk overdag, maar ook wel ’s nachts. ’s Nachts schuilen ze in een boomholte en een enkele keer ook wel tussen dichte beplanting bestaande uit takken en lianen.

Net als andere primaten verzorgen ze elkaars vacht waarbij vooral de mannetjes de vrouwtjes verzorgen. De jongen spelen veel waarbij ze achter elkaar aan rennen en stoeien.

Deze aapjes zijn territoriaal en ze verdedigen hun gebied met geuren en geluiden. Enkele tekenen van agressie zijn een open mond, een gebogen rug en staren. Het groepje heeft een territorium van ongeveer 42 hectare. 

Predatie

Natuurlijke vijanden van het gouden leeuwaapje zijn onder andere de ocelot, slangen en roofvogels als arenden en havikachtigen. 

Voortplanting in de natuur

Enkel het dominante paartje plant zich voort. Ze krijgen meestal twee keer per jaar jongen, tussen september en maart. Na een draagtijd van 130 tot 135 dagen worden meestal tweelingen geboren. De jongen zijn bij de geboorte al volledig behaard en hebben de oogjes al open. De eerste paar weken houdt het ene jong zich aan de buik vast, en het andere aan de rug van de moeder. Na een week of vijf gaan de jongen op eigen gelegenheid de omgeving onderzoeken. Ze worden na 90 dagen gespeend. Beide ouders, maar vooral de vader, zorgen voor de jongen, evenals de overige groepsleden. 

Mannetjes zijn na 24 maanden geslachtsrijp en vrouwtjes na 18 maanden. Gouden leeuwaapjes kunnen minstens vijftien jaar oud worden. Een gouden leeuwaapje in de dierentuin van San Diego leefde nog in december 1995 op de leeftijd van 28 jaar en twee maanden.

Bedreiging

In de negentiende eeuw kwam het gouden leeuwaapje nog in de hele staat Rio de Janeiro voor. Door versnippering van het leefgebied was het gouden leeuwaapje echter bijna uitgestorven. Ook de handel vormde een grote bedreiging; door zijn aantrekkelijke uiterlijk was het gouden leeuwaapje populair onder dierentuinen en liefhebbers van exotische huisdieren, en werden vele leeuwaapjes uit hun natuurlijke leefgebied weggehaald. Sinds het begin van de jaren zeventig is de handel in leeuwaapjes wereldwijd verboden. Tegenwoordig wordt het gouden leeuwaapje beschouwd als een van de ernstigst bedreigde primatensoorten.

Vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw is actie ondernomen om de soort te redden van de ondergang. Een fokprogramma werd opgestart in dierentuinen en gebieden waar de soort nog voorkwam, werden opgekocht. Ook werden er populaties uit bedreigde gebieden verplaatst naar veilige bossen. Helaas werden twee van de belangrijkste bossen in 1971 gekapt voordat er genoeg geld was ingezameld om de gebieden te kopen. Tegenwoordig leeft het grootste deel van de wilde populatie in het Reserva Biológica de Poço das Antas en het Reserva Biológica União. Dankzij het fokprogramma is er nu een stabiele populatie van zo’n vijfhonderd leeuwaapjes in dierentuinen. Enkele van deze dierentuinaapjes zijn sinds 1984 weer uitgezet. Zo’n veertig procent van de totale populatie in het wild stamt af van deze aapjes.

Sinds 2003 leven er weer zo’n duizend gouden leeuwaapjes in het wild. De populatie kan echter niet meer uitbreiden door de versnippering van het leefgebied. Om dit probleem te verhelpen, zal er in de toekomst open gebied tussen de wilde populaties worden herbebost.

Op de Rode Lijst van de IUCN staan gouden leeuwaapjes geclassificeerd als “Bedreigd”.

Bronnen:

Leontopithecus rosalia

NaamGouden leeuwaapje
KlasseMammalia (zoogdieren)
OrdePrimates (Primaten)
FamilieCallitrichidae (Klauwaapjes)
GeslachtLeontopithecus (Leeuwaapjes)
SoortLeontopithecus rosalia
Grootte200-366 mm 
Staartlengte315-400 mm
Gewicht 600-800 gram 
Paringsinterval2 keer per jaar
PaartijdSeptember-maart 
Draagtijd130-135 dagen
NestKlampen zicht vast aan de moeder 
GeboorteSeptember-maart
Geboortegewicht52 gram 
Aantal jongen2 per worp 
Spenen90 dagen 
Geslachtsrijp man24 maanden 
Geslachtsrijp vrouw18 maanden 
LevensduurMinstens 15 jaar in het wild 
VoedingSappige vruchten, scheuten, insecten, spinnen, slakken, hagedisjes, honing, gom, vogeltjes en vogeleieren.
LeefgebiedAtlantische kustregenwoud in de staat Rio de Janeiro in Zuidoost-Brazilië 
Groep/solitairFamiliegroepjes
FokprogrammaEEP: WHIPSNADE, Nick Lindsay
CITESAppendix I (01/07/1975)
IUCNBedreigd (EN)

Ontdek meer van zoo-dieren.nl

Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.

Scroll naar boven