
License: CC BY 2.0

Aotus griseimembra.
The IUCN Red List of Threatened Species 2008Accessed on 24 September 2018.

License: CC BY-SA 3.0
Beschrijving van de grijspootdoeroecoeli
Leefgebied
De grijspootdoeroecoeli komt alleen voor in het noorden van Colombia, tussen de Rio Sinu en Rio Cauca. Hij leeft het liefst in oude, ongestoorde bossen met veel verschillende soorten planten. Hij is dan ook alleen maar te vinden in primaire bossen en heel oude secundaire bossen en nooit in jonge secundaire bossen.
De nestplaatsen zijn onopvallend ter bescherming tegen roofdieren. Ze kunnen vaak worden aangetroffen in gaten in holle bomen, soms samen met vleermuizen en tussen dichte ranken.
Uiterlijk
Grijspootdoeroecoeli’s behoren tot het geslacht van de nachtaapjes (Aotus), één van de meest verspreide primaatsoorten in de neotropen.
Het zijn relatief kleine aapjes en er zijn geen verschillen in uiterlijk tussen mannetjes en vrouwtjes.
Door de grote ogen hebben ze een enigszins verbaasde blik, maar in tegenstelling tot vele andere nachtdieren, schitteren de ogen niet als er licht op valt. Dit komt omdat ze geen reflecterende laag hebben die de hoeveelheid licht die erop valt, verbetert, zoals bij andere nachtdieren. Het ontbreken van deze laag komt door de relatief recente evolutionaire opsplitsing van aapjes die overdag actief zijn.
De vacht is dik en heeft twee kleuren. De uiteinden van de vacht zijn grijsbruin met een veel lichtere basis op de rug en lichtgeel of oranje aan de onderzijde. Op het gezicht zitten boven en onder de ogen witte vlekken, de wangen zijn grijs en er loopt een dunne grijze streep over het midden van het voorhoofd.
De dikke staart is iets korter dan het lichaam en zorgt voor het evenwicht wanneer ze op handen en voeten over takken lopen. De vingers hebben echte nagels en opvallende kussentjes voor meer grip.
De kop-romplengte bedraagt 43 tot 48 cm en de staartlengte is 37 tot 44 cm. Ze wegen 780 tot 1100 gram.
Voortbeweging
Grijspootdoeroecoeli’s lopen op vier poten en hebben geen grijpstaart.
Wetenswaardigheden
- Grijspootdoeroecoeli’s zijn resistent voor de malaria veroorzakende Plasmodium-parasieten waardoor deze primaten gebruikt worden bij de ontwikkeling van medicijnen tegen malaria.
- Hoewel deze primaten nachtdieren zijn, hebben ze geen reflecterende laag in de ogen om de lichtopbrengst te verbeteren.
- De staart is geen grijpstaart
Voedsel in de natuur
Grijspootdoeroecoeli’s eten het meest tijdens door de maan verlichte nachten, waarbij ze hun slaapplaatsen kort na zonsondergang verlaten om na zonsopkomst terug te keren.
Ze eten een groot deel van het jaar veel fruit, insecten en bladeren maar in juli en augustus, wanneer het meeste voedsel schaars is, eten ze voornamelijk nectar.
Nachtaapjes kunnen uiterst efficiënt insecten op bladeren en takken vangen en ze kunnen ze zelfs bliksemsnel uit de lucht pakken. Ze eten ook af en toe vleermuizen, kleine vogels, eieren en hagedissen.
Gedrag
Grijspootdoeroecoeli’s zijn monogaam en leven meestal in paren met maximaal drie afhankelijke jongen. Wanneer ze eten en slapen worden ze ook wel in grotere groepen van maximaal 30 dieren gezien. Deze grote groepen bestaan uit meerdere kleine familiegroepjes.
Ze hebben voor hun grootte een ongewoon klein territorium wat ze fel verdedigen. Mannetjes vertonen expressief gedrag en schreeuwen, vooral tijdens het voortplantingsseizoen, naar indringers. Ze markeren hun territorium met behulp van een bruine, olieachtige, stinkende substantie die uit een klier komt die aan de basis van de staart zit.
Zowel mannetjes als vrouwtjes urineren over hun handen en wrijven dit op takken om een partner op te sporen. Twee dieren ruiken bij een ontmoeting lang aan elkaar.
Predatie
Grijspootdoeroecoeli’s worden zelden aangevallen, maar potentiële roofdieren zijn katten en grote uilen, die het waarschijnlijk alleen op een jong voorzien hebben.
Voortplanting in de natuur
Grijspootdoeroecoli’s zijn monogaam. Een vrouwtje krijgt ieder jaar na een dracht van ongeveer 133 dagen één jong wat overladen wordt met ouderlijk zorg. In zeldzame gevallen worden 2 jongen geboren. De moeder draagt het jong alleen de eerste paar dagen bij zich. Daarna heeft ze alleen contact met haar jong bij het zogen. Het mannetje is dan verantwoordelijk voor het dragen, verdedigen, spelen en leren. Als een jong probeert om zich aan de moeder vast te houden zal ze haar jong er afhalen en gaan bijten. Na 18 weken is het jong zelfstandig. Het blijft echter nog twee of drie jaar bij zijn ouders, waarna het op zoek gaat naar een partner.
Grijspootdoeroecoeli’s zijn met 2½ tot 3½ jaar geslachtsrijp. In gevangenschap kunnen ze 33 jaar worden.
Bedreiging
Omdat grijspootdoeroecoeli’s nachtdieren zijn, zijn ze behalve tegen natuurlijke predatoren ook beter beschermd tegen de jacht. Terwijl veel soorten apen worden gevangen en gedood voor de sport, het vlees, ’traditionele geneeskunde’ en voor de handel in huisdieren, biedt het teruggetrokken leven van nachtaapjes hen de nodige bescherming.
Niettemin zijn ze niet volledig veilig voor de mens, omdat ze het beste primaatproefdier zijn voor medisch onderzoek naar malariavaccins. Veel mensen worden elk jaar besmet met en sterven aan malaria. Deze soort is bijzonder geschikt voor malariaonderzoek vanwege de resistentie tegen de beide vormen van malaria veroorzakende Plasmodium-parasieten en de gelijkenis van het immuunsysteem met die van mensen. Ze worden dan ook gebruikt om anti-malaria medicijnen te testen.
Het is erg tegenstrijdig of het verantwoord is om deze bedreigde diersoort uit het wild te blijven gebruiken ten behoeve van de bescherming van de mens. Hoewel ze in gevangenschap kunnen worden gefokt, worden af en toe exemplaren uit het wild gehaald om inteelt in gevangenschap te voorkomen.
Vernietiging en verstoring van habitat vormen ook een bedreiging, maar de relatief hoge mate van isolatie in de bossen van Colombia biedt enige bescherming.
Conservatie
Door de vermelding in Appendix II van het CITES zijn er beperkingen gesteld aan de aantallen die mogen worden uitgevoerd uit Colombia naar landen die medisch onderzoek verrichten. Omdat dit gevolgen heeft voor het medisch onderzoek naar malariavaccins, zal dit resulteren in de ontwikkeling van malaria-onderzoeksfaciliteiten in Colombia, waardoor de noodzaak voor de export van deze dieren wordt voorkomen, maar ze nog steeds uit het wild gehaald zullen worden.
Op de Rode Lijst van het IUCN staan grijspootdoeroecoeli’s als ‘kwetsbaar’ vermeld.
Bronnen
- IUCN: Morales-Jiménez, A.L. & Link, A. 2008. Aotus griseimembra. The IUCN Red List of Threatened Species 2008: e.T1807A7650460. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T1807A190452803.en Accessed on 25 September 2018.
- Arikive: https://www.arkive.org/grey-legged-night-monkey/aotus-griseimembra/ Accessed on 25 September 2018
- CITES: https://www.speciesplus.net/#/taxon_concepts/7725/legal Accessed on September
Aotus griseimembra
Naam | Grijspootdoeroecoeli |
Klasse | Mammalia (Zoogdieren) |
Orde | Primates (Primaten) |
Familie | Aotidae (Nachtaapjes) |
Geslacht | Aotus |
Soort | Aotus griseimembra |
Kop-romplengte | 43 – 48 cm |
Staartlengte | 37 – 44 cm |
Gewicht | 780 – 1100 gram |
Paartijd | |
Paringsinterval | 1 jaar |
Draagtijd | 133 dagen |
Nest | Wordt gedragen |
Geboorte | |
Geboortegewicht | 98 gram |
Aantal jongen | 1 jong |
Spenen | 76 dagen |
Geslachtsrijp | 2½ – 3½ jaar |
Levensduur | In gevangenschap 33 jaar, in het wild 25 jaar |
Voeding | Fruit, insecten, nectar. Af en toe vleermuizen, kleine vogels, eieren en hagedissen. |
Leefgebied | Het noorden van Colombia, tussen de Rio Sinu en Rio Cauca. |
Groep/solitair | Familiegroepjes |
Fokprogramma | EEP: KERZERS, Peggy Broek, van den |
CITES | Appendix II (04/02/1977) |
EU Listing | Annex B (04/02/1977) |
IUCN | Kwetsbaar (VU) (2008) |
Ontdek meer van zoo-dieren.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.