Keizertamarin

Beschrijving van de keizertamarin

Leefgebied

Het leefgebied van de keizertamarins ligt in het zuidwesten van het Amazonegebied. Er komen twee ondersoorten voor:

• Saguinus imperator subgrisescens.
  Deze ondersoort leeft in Peru, Brazilië en Bolivia. Ze komt vooral voor in Brazilië langs de oostelijke oever van de bovenloop van de Rio Juruá, ten oosten van de Rio Tarauacá en de Rio Juruparí tot de grens van Brazilië en Peru. In Peru komt ze voor tot aan de westelijke uitlopers van de Andes in de bovenloop van Rio Ucayalil, en ten oosten van de Rio Madre de Dios in Bolivia.
• Saguinus imperator imperator.
  Deze ondersoort is te vinden in Peru en Brazilië, tussen de Rio Purus en de Rio Acre. Men vermoedt dat de populatie op de zuidoever van de Rio Acre van deze ondersoort erg klein is.

Keizertamarins leven in boomtoppen van laaggelegen tropische regenwouden, meestal in stroomgebieden van rivieren, tot op ongeveer 150 meter boven de zeespiegel. Daarnaast leven ze in lage bergachtige regenwouden, seizoensmatig overstroomde bossen, langs de randen en overblijfselen van secundaire bossen en in groenblijvende en breedbladige bossen, tot op een hoogte van 300 meter.

Uiterlijk

Keizertamarins zijn ongeveer 23 tot 26,4 cm lang en hebben een staartlengte van 35,5 tot 42,2 cm. Ze zijn relatief licht en wegen, wanneer ze volgroeid zijn, slechts 350 tot 500 gram.

Ze hebben een grijs lichaam, een zilverbruine tot zwarte kruin, zwarte handen en voeten en een doffe gouden of oranjerode staart. De buikzijde is meestal wit.

Zoals de meeste tamarins heeft deze soort klauwtjes aan alle vingers en tenen, behalve de grote teen, waar een nagel aan zit.

Keizertamarins zijn waarschijnlijk de meest charismatische van alle klauwaapjes. Het zijn kleine primaten, die hun naam te danken hebben aan de karakteristieke lange witte snor die lijkt op de snor van keizer Wilhelm II van Duitsland. De ondersoort S.i. subgrisescens heeft een volle witte baard die bij de ondersoort S.i. imperator ontbreekt.

Mannetjes en vrouwtjes lijken qua uiterlijk erg op elkaar. De jongen zijn aanzienlijk kleiner dan de volwassenen en hebben een kortere snor.

Voortbeweging

Keizertamarins bewegen zich heel snel door de bomen.

Wetenswaardigheden

• Keizertamarins hebben hun naam te danken aan de karakteristieke lange witte snor die lijkt op de snor van keizer Wilhelm II van Duitsland.
• Ze behoren tot de familie Callitrichidae, een groep apen uit de Nieuwe Wereld met zowel tamarins als zijdeaapjes.
• Door hun geringe gewicht kunnen ze op de uiteinden van takken komen, waardoor ze voedsel kunnen bemachtigen waar grotere apen niet bij kunnen.

Voeding in de natuur

Keizertamarins zijn opportunistische eters. Ze eten fruit, bloemen, nectar, kikkers, hagedissen, slakken, insecten, vogeleieren en zelfs kleine vogels. Vooral in het late droge seizoen en het vroege natte seizoen eten ze ook boomsappen en gom. De boomsappen zijn een extra bron van waardevolle koolhydraten en mineralen. Om bij het sap van de bomen te kunnen komen, knagen ze zelf geen gaten in bomen, maar maken ze in plaats daarvan gebruik van reeds bestaande gaten in bomen of maken ze gebruik van gaten die eerder door andere klauwaapjes zijn gemaakt.

Gedrag

Keizertamarins leven in sociale groepen van ongeveer 4 tot 20 dieren, bestaande uit één dominant vrouwtje, twee mannetjes, meerdere generaties van hun nakomelingen en niet-verwante rondzwervende volwassen dieren. De hiërarchie binnen de groep is gerangschikt op geslacht en leeftijd, waarbij het oudste vrouwtje de hoogste rang heeft.

Van tamarins en klauwaapjes wordt in het algemeen aangenomen dat ze een polyandrisch paringssysteem hebben, waarbij één enkel dominant vrouwtje tijdens het paarseizoen met verschillende mannetjes paart. Het dominante vrouwtje onderdrukt de voortplanting van de andere vrouwtjes in de groep door dominant gedrag te vertonen. Tevens verspreidt ze feromonen waarmee de voortplanting van de andere vrouwtjes wordt onderdrukt

Bij bedreigingen en dominant gedrag binnen de groep laten keizertamarins verschillende soorten geluiden horen zoals gesis, trillers en lang getjilp.

Keizertamarins leven vaak samen met andere tamarin soorten. In delen van Zuidoost-Peru leven bijvoorbeeld keizertamarins samen met zadelrugtamarins. De twee soorten hebben gemeenschappelijke territoriale gebieden en wisselen vaak geluiden uit. Ze zijn in staat om hun bewegingen te coördineren zonder de andere groep te zien. Dit type relatie wordt waargenomen tussen keizertamarins en verschillende andere soorten tamarins. Beide groepen helpen elkaar bij de verdediging tegen roofdieren en het vinden van voedsel.

Predatie

Omdat keizertamarins klein zijn hebben ze een aantal natuurlijk roofdieren als vijand zoals wilde katten, honden, slangen en roofvogels. Mensen vormen een bedreiging vanwege de vernietiging van hun leefgebied.

Voortplanting in de natuur

Het dominante vrouwtje paart met alle mannetjes in de groep. De draagtijd van keizertamarins bedraagt ongeveer 140 tot 145 dagen, waarna het dominante vrouwtje, in de periode van april tot juli, meestal een tweeling krijgt.

De jongen zijn volledig hulpeloos en wegen ongeveer 47 gram en hebben een laag kort haar. De moeder voedt haar jongen elke 2 tot 3 uur een half uur lang, waarna ze de jongen teruggeeft aan de vader. Ze worden de eerste 6 tot 10 weken op de rug gedragen waarna ze onafhankelijk zijn en ze zelf voor eten kunnen zorgen. Alle leden van de groep helpen met het dragen van de jongen. Ze worden na ongeveer 2 tot 3 maanden gespeend en zijn geslachtsrijpheid op een leeftijd van 12 tot 20 maanden. Na ongeveer twee jaar zijn ze volgroeid.

De levensduur ligt rond de 17 jaar.

Bedreiging

Het leefgebied van de keizertamarins was vroeger relatief ontoegankelijk, maar tegenwoordig wordt veel van dit gebied bedreigd door ontbossing voor de veeteelt, houtkap en de aanleg van hoofdwegen tussen Brazilië, Peru en Bolivia.

Over het algemeen wordt er niet op keizertamarins gejaagd, maar in sommige gebieden worden ze gevangen en verhandeld als huisdier.

Conservatie

De keizertamarin staat vermeld in bijlage II van het CITES, wat betekent dat de internationale handel in deze soort zorgvuldig in de gaten gehouden moet worden. Op de Rode Lijst van de IUCN zijn ze als “niet-bedreigd” geclassificeerd.

Ze worden beschermd in het Manu National Park in het zuidoosten van Peru en in het Heath Nature Reserve in Bolivia. In het kleine deel van Brazilië waar ze leven worden ze momenteel niet beschermd.

Deze soort komt over de hele wereld voor in dierentuinen. De keizertamarin is opgenomen in een European Endangered Species Programme (EEP), zodat ze in gevangenschap gefokt kunnen worden en waardoor ze, mochten ze ooit met uitsterven bedreigd worden, geherintroduceerd kunnen worden in het wild.

Bronnen:

• IUCN: Rylands, A.B. & Mittermeier, R.A. 2008. Saguinus imperator. The IUCN Red List of Threatened Species 2008: e.T39948A10295512. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T39948A192551472.en Accessed on 23 August 2018.
• ARKive: https://www.arkive.org/emperor-tamarin/saguinus-imperator/ Accessed on 23 August 2018
• Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Keizertamarin Accessed on 23 August 2018
• Animal Diversity Web: aton, T. 1999. “Saguinus imperator” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed August 23, 2018 at https://animaldiversity.org/accounts/Saguinus_imperator/

Saguinus imperator

Naam	Keizertamarin
Klasse	Mammalia (zoogdieren)
Orde	Primates (Primaten)
Familie	Callitrichidae (Klauwaapjes)
Geslacht	Saguinus (Tamarins)
Soort	Saguinus imperator
Kop-romplengte	23 – 26,4 cm
Staartlengte	35,5 – 42,2 cm
Gewicht	350 – 500 gram
Paringsinterval	Jaarlijks
Paartijd	December – maart
Draagtijd	140 – 145 dagen
Nest	Jongen worden gedragen
Geboorte	April – juli
Geboortegewicht	47 gram
Aantal jongen	2 jongen
Spenen	2 – 3 maanden
Geslachtsrijp	12 – 20 maanden
Levensduur	17 jaar
Voeding	Fruit, bloemen, nectar, kikkers, hagedissen, slakken, insecten, vogeleieren, kleine vogels, boomsappen en gom.
Leefgebied	Zuidwesten van het Amazonegebied, in Brazilië, Peru en Bolivia
Groep/solitair	Groepjes
Fokprogramma	EEP: APELDOORN, Arun Idoe
CITES	Appendix II (04/02/1977)
EU Listing	Annex B (04/02/2017)
IUCN	Niet bedreigd (LC)