Kroonsifaka

Beschrijving van de kroonsifaka

Leefgebied

De kroonsifaka leeft in een klein gebied in het noordwesten van Madagaskar. Het leefgebied bevindt zich tussen de rivieren Mahavavy en Betsiboka. Hij is echter ook waargenomen in geïsoleerde gebieden verder naar het zuiden.

De habitats bestaan voornamelijk uit gefragmenteerde zones van galerijbossen, ooibossen, droge loofbossen en oerbossen langs de centrale hooglanden van Madagaskar. Hoewel ze voornamelijk in droge loofbossen leven tot op een hoogte van 700 meter, komen kroonsifaka’s af en toe ook voor in mangroven.

Uiterlijk

Door de donkerbruine of zwarte kop en het roomwitte lichaam lijken kroonsifaka’s een erg onderscheidende soort maki te zijn. Vroeger werden ze echter als een ondersoort beschouwd van ofwel de Verreauxsifaka ofwel de Von der Deckens sifaka. Pas onlangs hebben ze, op basis van hun unieke schedelkenmerken, de status van volledige soort gekregen.

Op de roomwitte vacht kunnen op de schouders, de bovenste ledematen, het bovenste deel van de borst en de rug goudbruine tinten voorkomen. Richting de buik worden deze tinten lichter tot goudgeel. Deze verkleuring, die prominenter aanwezig is bij mannetjes, wordt veroorzaakt door een afscheiding van klieren op de borst.

Het onbehaarde gezicht is donkergrijs tot zwart, met soms een bleke vlek op de neusbrug en witachtige plukjes haar op de oren die afsteken tegen de donkere, dichte vacht op de kop.

De kop-romplengte bedraagt 39,5 tot 45,5 cm en de staartlengte 47,5 tot 56,5 cm. Ze wegen 3,5 tot 4,3 kg.

Voortbeweging

Kroonsifaka’s zoeken in het bovenste bladerdak van het bos naar knoppen, onrijpe vruchten en volwassen bladeren die ze kunnen eten. Ze gebruiken hun lange, krachtige poten om zich door de bomen voort te bewegen, waarbij ze hun lichaam rechtop houden. Deze zeer gespecialiseerde manier van voortbeweging is kenmerkend voor alle sifaka’s.

Sifaka’s zijn de enige zoogdieren die zich over de grond verplaatsen door middel van zijwaartse sprongen. Hierbij houden zij hun korte armen boven hun kop. Met hun relatief lange poten kunnen ze bovendien, wanneer ze van boom naar boom springen, grote afstanden afleggen van soms wel 10 meter per sprong.

Wetenswaardigheden

• Kroonsifaka’s hebben grote krachtige achterpoten waarmee wel tien meter kunnen springen.
• In het wild komen sifaka’s zelden op de grond, maar wanneer ze dat doen, maken ze sprongen op twee poten.
• Als een roofdier op zijn grondgebied komt, maakt de sifaka een luid niesgeluid en schudt hij met snelle bewegingen zijn kop achterwaarts als een soort waarschuwingssignaal.

Voedsel in de natuur

Het voedsel van kroonsifaka’s bestaat uit jonge en volgroeide bladeren, rijpe en onrijpe vruchten en een grote hoeveelheid bloemen.

Sifaka’s komen niet op de grond om te drinken. In plaats daarvan halen ze vocht dat ze nodig hebben uit hun eten en uit dauw. Af en toe komen ze op de bosbodem om aarde te eten. Er wordt verondersteld dat dit bijzondere voedingsgedrag ervoor zorgt dat ze essentiële voedingsstoffen binnenkrijgen, of dat het helpt bij het neutraliseren van vergif uit hun voedsel dat zich opstapelt in het lichaam.

Gedrag

Kroonsifaka’s zijn dagdieren die voornamelijk in bomen leven. Ze leven in groepen van twee tot acht dieren en ze trekken tijdens het foerageren gemiddeld 600 meter per dag. Iedere kleine groep, die bestaat uit dieren van verschillende leeftijden en geslacht, verdedigt zijn territorium 1,2 tot 1,5 hectare agressief. Binnen dit territorium wordt echter het grootste deel van de tijd doorgebracht in een klein kerngebied van slechts 0,3 hectare.

Doorgaans besteden kroonsifaka’s 30 tot 40% van de dag aan foerageren, terwijl de rest van de dag wordt besteed aan rusten, verzorging en sociale interactie met andere leden van de groep. ’s Nachts wordt een hoge boom dicht bij een grote rivier uitgekozen om in te slapen.

Communicatie

Hoewel sifaka’s hun naam te danken hebben aan de ‘sie-fak‘ roep die ze laten horen om het contact te onderhouden binnen de groep, zijn sifaka’s eigenlijk nogal stille dieren.

Predatie

Sifaka’s vormen een prooi voor een aantal, zowel inheemse als geïntroduceerde, roofdieren zoals fossa’s, honden, wilde katten, Afrikaanse wilde katten en mensen.

Voortplanting in de natuur

Zowel mannetjes als vrouwtjes paren meerdere malen, wat betekent dat er een grote competitie bestaat tussen mannetjes om zich te kunnen voortplanten. De mannetjes hebben echter vrij kleine testikels, waardoor de kansen van het sperma om een eicel te bevruchten blijkbaar geen belangrijke rol spelen in de competitie. Wel hebben dominante mannetjes grotere testikels dan ondergeschikte mannetjes. Waarschijnlijk wordt door chemische signalen uit de geurklieren van dominante mannetjes de voortplantingsdrang van onderschikte mannetjes onderdrukt. Ook is infanticide, kindermoord, bekend bij soorten uit dit geslacht.

De draagtijd bedraagt zo’n vijf maanden. De sifaka krijgt per worp slechts één jong, dat de moeder de hele tijd bij zich draagt. De geboortes vinden plaats van november tot en met april waarvan 68% van december en januari.

Vrouwtjes zijn geslachtsrijp na vier tot vijf jaar.

In gevangenschap worden kroonsifaka’s 20 tot 30 jaar oud.

Bedreiging

Kroonsifaka’s worden, net als de andere sifaka’s op Madagaskar, bedreigd door verlies van leefgebied, omdat het bos waarin ze leven gekapt wordt voor houtskoolproductie en veeteelt. In sommige gebieden wordt er ook op deze bedreigde diersoort gejaagd voor voedsel en worden ze gevangen voor de handel in huisdieren.

Kroonsifaka’s zijn op de Rode Lijst van het IUCN geclassificeerd als ‘bedreigd’ en staan vermeld in bijlage I van het CITES.

Conservatie

Kroonsifaka’s leven in twee beschermde gebieden, het Ambohijanahary Special Reserve en het Kasijy Special Reserve, en staan vermeld in Appendix I van het Verdrag inzake de internationale handel in bedreigde diersoorten (CITES), wat betekent dat internationale handel van deze soort verboden is. Hoewel dit de kroonsifaka’s een bepaald niveau van bescherming biedt, zijn verdere instandhoudingsinspanningen vereist voor deze bedreigde primaat, zoals het beschermen van andere vitale populaties, en het onderzoeken van bepaalde bossen waar populaties kroonsifaka’s zouden kunnen voorkomen.

Bronnen

• IUCN: Andriaholinirina, N., Baden, A., Blanco, M., Chikhi, L., Cooke, A., Davies, N., Dolch, R., Donati, G., Ganzhorn, J., Golden, C., Groeneveld, L.F., Irwin, M., Johnson, S., Kappeler, P., King, T., Lewis, R., Louis, E.E., Markolf, M., Mass, V., Mittermeier, R.A., Nichols, R., Patel, E., Rabarivola, C.J., Rajaobelina, S., Rakotoarisoa, G., Rakotomanga, B., Rakotonanahary, J., Rakotondrainibe, H., Rakotondratsimba, G., Rakotondratsimba, M., Rakotonirina, L., Ralainasolo, F.B., Ralison, J., Ramahaleo, T., Ranaivoarisoa, J.F., Randrianahaleo, S.I., Randrianambinina, B., Randrianarimanana, L., Randrianasolo, H., Randriatahina, G., Rasamimananana, H., Rasolofoharivelo, T., Rasoloharijaona, S., Ratelolahy, F., Ratsimbazafy, J., Ratsimbazafy, N., Razafindraibe, H., Razafindramanana, J., Rowe, N., Salmona, J., Seiler, M., Volampeno, S., Wright, P., Youssouf, J., Zaonarivelo, J. & Zaramody, A. 2014. Propithecus coronatus. The IUCN Red List of Threatened Species 2014: e.T18356A16115921. https://www.iucnredlist.org/species/18356/115572495 Accessed on 08 October 2018.
• Cites: https://www.speciesplus.net/#/taxon_concepts/8584/legal Accessed on 08 October 2018
• Arkive: https://www.arkive.org/crowned-sifaka/propithecus-coronatus/ Accessed on 23 oktober 2018
• Sifaka’s. (2021, april 30). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 22:17, april 30, 2021 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Sifaka’s

Propithecus coronatus

Naam	Kroonsifaka
Klasse	Mammalia (zoogdieren)
Orde	Primates (Primaten)
Familie	Indriidae (Indriachtigen)
Geslacht	Propithecus (Sifaka’s)
Soort	Propithecus coronatus
Kop-romplengte	39,5 – 45,5 cm
Staartlengte	47,5 – 56,5 cm
Totale lengte	87 – 102 cm
Gewicht	3,5 – 4,3 kg
Paartijd	Mei – augustus
Paringsinterval	2- 3 jaar
Draagtijd	170 dagen
Nest
Geboorte	November –  April
Geboortegewicht	67 – 116 gram
Aantal jongen	1 jong
Spenen	5 – 6 maanden
Geslachtsrijp	3 – 4 jaar
Levensduur in het wild	20 jaar
Levensduur in gevangenschap	20 tot 30 jaar
Voeding in de natuur	Jonge en volgroeide bladeren, rijpe en onrijpe vruchten en een grote hoeveelheid bloemen.
Leefgebied	Noord-west Madagaskar
Groep/solitair	Groepjes
Fokprogramma EAZA	EEP: PARIS-ZOO, Luca Morino
CITES	Appendix I (01/07/1975)
EU Listing	Annex A (04/02/2017)
IUCN	Ernstig bedreigd (EN, 8-5-2018)