Maleise beer

Beschrijving van de Maleise beer

Leefgebied

De Maleise beer komt voor in het tropische regenwoud van Zuidoost-Azië, van Noordoost-India, Bangladesh, Myanmar, Thailand, het schiereiland Maleisië, Laos, Cambodja, Vietnam tot de zuidelijke provincie Yunnan in China, en op de eilanden Sumatra en Borneo in Indonesië. Hij leeft in het laagland in dichte tropische bossen. Meestal wordt hij in bomen waargenomen.

Er zijn twee ondersoorten

  • De Maleise beer (H. m. malayanuskomt voor op Aziatische vasteland en Sumatra
  • De Borneo beer (H. m. Euryspilus) komt alleen voor op het eiland Borneo

Uiterlijk

De Maleise beer is de kleinste beer uit de familie van de Ursidae (Beren). De schouderhoogte is 70 cm en de kop-staartlengte bedraagt 1,2 tot 1,5 m. De staart zelf is 3 tot 7 cm lang. De mannetjes zijn 10 tot 20% groter dan de vrouwtjes. Maleise beren wegen 27 tot 65 kg.

De kop is groot, breed en zwaar in verhouding tot het lichaam en het gehemelte is breed in verhouding tot de schedel. Ze hebben kleine ronde oren.

De vacht bestaat uit grof haar, met wat onderwol, maar oogt glad en is volledig zwart behalve een U-vormige plek op de borst en een grijze tot licht oranje snuit. In de meeste gevallen strekt het lichte gebied van de snuit zich uit tot boven de ogen. Sommige exemplaren zijn echter roodachtig of grijs. Op de schouders zitten haarplukken die alle kanten op staan. De bovenlip is kaal. De jongen worden geboren met een zachte, glanzende vacht. 

De geelachtige of witte U-vormige plek op de borst is bij het ene dier prominent aanwezig en bij andere dieren soms volledig afwezig. Deze plek zorgt ervoor dat de beren tijdens gevechten groter lijken. 

De voorpoten zijn enigszins gebogen en naar binnen gedraaid en zijn uitgerust met crèmekleurige klauwen. De zolen zijn kaal, waarvan wordt gedacht dat het een aanpassing is om beter in bomen te kunnen klimmen.

De tanden, vooral de hoektanden, zijn erg groot en deze beren hebben een grote bijtkracht in relatie tot hun lichaamsgrootte. Dit zou een aanpassing kunnen zijn om, in combinatie met de krachtige klauwen, tropische hardhoutbomen open te kunnen breken om bij insecten, larven of honing te kunnen komen.

Voortbeweging

De algehele morfologie van deze beersoort zoals naar binnen gedraaide voorpoten, een afgeplatte borst en krachtige voorpoten met grote klauwen, duidt op een aanpassing voor het klimmen. Maleise beren zijn dan ook uitstekende en behendige klimmers.

Wetenswaardigheden

  • Net als andere soorten beren, steken de vrouwtjes veel energie in het opvoeden van hun nestblijvende jongen totdat ze onafhankelijk zijn.
  • In bepaalde regio’s spelen Maleise beren een belangrijke rol bij de verspreiding van zaden. Uit een studie in Borneo bleek één monster van uitwerpselen 309 zaden van een bepaalde plantensoort te bevatten.
  • Maleise beren hebben ook invloed op de insectenpopulaties waar ze op jagen.
  • Van Maleise beren is bekend dat ze schade veroorzaken aan gewassen zoals oliepalmen, kokospalm en bananenplanten.
  • In gevangenschap vertonen Maleise beren sociaal gedrag en slapen ze meestal overdag.
  • Maleise beren staan bekend als zeer felle dieren wanneer ze in het bos worden verrast.

Voedsel in de natuur

Maleise beren zijn opportunistische alleseters. Bijen, termieten en regenwormen vormen het grootste deel van hun dieet. Indien beschikbaar wordt in mindere mate ook fruit gegeten. Meestal is het niet nodig dat ze grote afstanden afleggen bij hun zoektocht naar voedsel.

Deze beren hebben een lange tong van 20 tot 25 cm, die dient om insecten uit bomen, termieten uit hun nesten en honing uit bijennesten te pakken.

Als de gelegenheid zich voordoet, eten Maleise beren ook kleine knaagdieren, vogels en hagedissen. In door mensen bevolkte gebieden eten ze ook afval, vee en geteeld fruit zoals bananen. 

Gedrag

Maleise beren zijn uitstekende en behendige klimmers. Ze slapen en zonnebaden in bomen op hoogtes van 2 tot 7 m. Deze soort houdt geen winterslaap, waarschijnlijk omdat ze in tropische gebieden leven en hun voedselbronnen het hele jaar door beschikbaar zijn. 

Net als andere soorten beren hebben Maleise beren een scherp reukvermogen. Beren gebruiken hun reuk- en tastzin om voedsel te vinden en te manipuleren. Ze gebruiken hun reukzin waarschijnlijk ook om potentiële partners te vinden en ze maken verschillende geluiden.

De mannetjes zijn voornamelijk overdag actief, hoewel sommige ook ’s nachts gedurende korte periodes actief zijn. De slaapplaatsen bestaan voornamelijk uit omgevallen holle boomstammen, maar ze rusten ook wel in holtes in rechtopstaande bomen, en in holtes onder omgevallen bomen of boomwortels en op boomtakken hoog boven de grond.

Maleise beren leven voornamelijk solitair. Alleen de vrouwtjes leven samen met hun nakomelingen.

Een Maleise beer in gevangenschap liet zien hoe intelligent hij was. Rijst wat aan hem als voedsel was gegeven strooide hij over de grond. De rijst trok kippen aan die in het verblijf van deze beer zaten. Vervolgens ving de beer de kippen en at hij ze op.

Predatie

Er is niets bekend over predatie op Maleise beren. Vanwege hun grootte hebben ze waarschijnlijk weinig natuurlijke vijanden. Jonge beren kunnen echter worden gedood door agressieve soortgenoten of door tijgers. 

Voortplanting in de natuur

Er is weinig bekend over het voortplantingsgedrag in het wild van Maleise beren. De draagtijd duurt ongeveer 95 dagen, maar er zijn aanwijzingen voor vertraagde implantatie. Sommige zwangerschappen in een dierentuin in Fort Worth duurden 174 tot 240 dagen. Een Maleise beer in de dierentuin van Berlijn is in 1961 in één jaar twee keer bevallen, eerst in april en daarna opnieuw in augustus, maar dit is zeldzaam.

Meestal worden er per worp één tot twee jongen geboren. Bij uitzondering worden er drie jongen geboren. Pasgeboren jongen zijn blind, kaal en hulpeloos en wegen slechts 300 gram. De welpen blijven bij hun moeder tot ze volgroeid zijn en ze zijn rond de leeftijd van drie jaar seksueel volwassen.

Bedreiging

De galblaas en andere lichaamsdelen van Maleise beren worden gebruikt in de volksgeneeskundige. Het is echter bewezen dat ze geen medicinale waarde hebben. Mensen jagen voor de sport en voor geld op deze beren. Welpen worden meestal verkocht als huisdieren, maar al snel ontgroeien ze het stadium waarin ze nog beheersbaar zijn. 

Maleise beren zijn één van de zeldzaamste soorten beren. Het exacte aantal dat tegenwoordig nog leeft is niet bekend, maar de populatie neemt gestaag af als gevolg van ontbossing en jacht. Habitatvernietiging zorgt ervoor dat deze beren in kleinere en meer geïsoleerde plekken leven. Hun leefgebied wordt omgevormd in koffie-, rubber- en oliepalmplantages.

Stropers trekken naar beschermde gebieden en reservaten omdat ze weten dat er beren zijn. De reservaten bieden wellicht niet eens voldoende leefgebieden voor deze beren omdat niet volledig bekend is waar ze behoefte aan hebben.

Er zijn niet veel pogingen ondernomen om deze beren te redden omdat er zo weinig over bekend is.

Sinds 1979 staan Maleise beren in bijlage I van het CITES. Op de rode lijst van het IUCN worden ze als kwetsbaar aangemerkt.

Bronnen:

Helarctos malayanus

NaamMaliese beer
KlasseMammalia (Zoogdieren)
OrdeCarnivora (Roofdieren)
FamilieUrsidae (Beren)
GeslachtHelarctos
SoortHelarctos malayanus
Kop-romplengte  1.2 – 1,5 m 
Staartlengte3 – 7 cm 
Gewicht 27 – 65 kg
PaartijdHet hele jaar door 
ParingsintervalOnbekend 
Draagtijd95 – 240 dagen
NestNestbijvers 
GeboortenHet hele jaar door
Geboortegewicht280 – 325 gram 
Aantal jongen1 – 2 jongen, soms 3
Spenen18 maanden
Geslachtsrijp 3 jaar 
Levensduur30 jaar in gevangenschap
Voeding in de natuurBijen, termieten, regenwormen, fruit, kleine knaagdieren, vogels en hagedissen.
LeefgebiedTropische regenwoud van Zuidoost-Azië
Groep/solitairSolitair 
FokprogrammaESB: COLCHESTER Clive Barwick 
CITESAppendix I (28/06/1979)
EU ListingAnnex A (04/02/2017)
IUCNVU (Kwetsbaar)


Ontdek meer van zoo-dieren.nl

Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.

Scroll naar boven