Rodrigues vleerhond

Beschrijving van de Rodrigues vleerhond

Leefgebied

De Rodrigues vleerhond komt alleen voor op het eiland Rodrigues. Dit eiland behoort tot Mauritius en ligt in het zuidelijk deel van Indische Oceaan ten oosten van Madagaskar. Als gevolg van de vernietiging van een groot deel van de natuurlijke omgeving komen Rodrigues vleerhonden alleen nog beperkt voor in de Cascade Pigeon, een kleine beboste vallei op het eiland. Deze vleerhonden zijn afhankelijk van mangroven en dichte regenwouden en nestelen in grote bomen en rotsen die tevens dienen als roestplaats en die de dieren beschermen tegen de regelmatig voorkomende cyclonen.

Uiterlijk

De vacht is dik en meestal donkerkastanjebruine en op de kop, nek en schouders goudbruin. Maar de kleur kan ook variëren van zwart tot zilver, geel-oranje en rood. Het lichaam is 15 tot 20 cm lang en de spanwijdte bedraagt 50 tot 90 cm. Ze wegen 300 tot 350 gram en ze hebben geen staart.

Rodrigues vleerhonden hebben grote ogen en grote, ver uit elkaar staande oren. Aan iedere duim en tweede vinger zit een klauw waarbij de klauw op de duim gebogen is ten behoeve van het klimmen. Mannetjes en vrouwtjes zien er hetzelfde uit, hoewel de mannetjes over het algemeen groter zijn.

Voortbeweging

Wetenswaardigheden

• De Rodrigues vleerhond heeft de Engelse naam “Rodrigues flying fox” te danken aan zijn grote spitse oren, langwerpige snuit en grote ogen.
• Rodrigues vleerhonden beschikken niet over echolocatie. Ze vinden hun voedsel door zicht en reuk.

Voedsel in de natuur

Rodrigues vleerhonden zijn fruiteters die zicht en reuk gebruiken om voedsel te vinden. Het zijn nachtdieren die in de schemering, er alleen op uitgaan op zoek naar fruitbomen waar ze enkele uren eten, rusten en voedsel verteren voordat ze terugkeren naar hun slaapplaats. Ze drinken vruchtensap door fruit in de bek samen te persen door het met de tong tegen het verhemelte te drukken. Sap en zacht vruchtvlees worden ingeslikt, maar harde pulp, schillen en zaden worden uitgespuugd.

Het gebruikelijke dieet bestaat uit bananen, guaven, mango’s, papaja’s, vijgen, broodfruit (Treculia africana), rijpe tamarindepeulen, bloemen, nectar, pollen en soms bladeren of schors.

Gedrag

Het zijn zeer sociale dieren hoewel mannetjes de neiging hebben om alleen te slapen, terwijl vrouwtjes van verschillende harems samen in grote kolonies slapen. Rodrigues vleerhonden gaan er in de schemering en ’s nachts alleen op uit om te gaan foerageren. Overdag hangen ze aan takken van bomen in het regenwoud.

Mannetjes met een harem zijn erg territoriaal en bakenen hun territorium af met geurmarkeringen door met de kop, nek en borst over takken te wrijven en door het uitvoeren van imposante vliegmanoeuvres.

Omdat het fruiteters zijn gebruiken ze geen echolocatie. In plaats daarvan kunnen ze goed zien en ruiken wat hun in staat stelt voedsel te vinden. Aangezien geurmarkering worden gebruikt om territoria af te bakenen, moet communicatie door middel van geuren wel een rol spelen voor deze soort. Er is geen specifieke informatie over communicatie beschikbaar, maar andere leden van het geslacht Pteropus staan bekend vanwege de communicatie met geluiden, die variëren afhankelijk van de situatie. Waarschijnlijk is het gedrag van deze vleerhonden qua communicatie te vergelijken met de andere leden van dezelfde soort.

Predatie

Er is geen informatie beschikbaar over predatoren. Door in grote groepen te leven, profiteert deze soort van veel ogen om naar gevaar te speuren, waardoor er meer tijd kan worden besteed aan eten.

Voortplanting

Over het algemeen is de paring van Rodrigues vleerhonden willekeurig en is er sprake van wisselende, seksuele contacten. Een mannetje vormt een harem van maximaal acht vrouwtjes. Mannetjes trekken de aandacht van vrouwtjes met baltsgedrag in de vorm van het maken van geluiden en het vliegmanoeuvres.

In het wild paren Rodrigues vleerhonden van oktober tot december. Vrouwtjes krijgen slechts één jong per broedseizoen. Soms worden er tweelingen geboren. Maar in gevangenschap paren ze het hele jaar door en kan een vrouwtje twee jongen per jaar krijgen.

De draagtijd duurt 120 tot 180 dagen. Een pasgeboren jong weegt gemiddeld 45 gram. Het werpen duurt meestal ongeveer 40 minuten. Tijdens het te werpen, hangt het vrouwtje aan haar duimen en vangt ze het jong met de vlieghuid van haar vleugels op.

Een Rodrigues vleerhond wordt volledig behaard geboren, maar kan nog niet vliegen. De ogen zijn wijd open en het jong is alert. Omdat de vleugels onderontwikkeld zijn, klampt een jong zich vast aan de buik van zijn moeder en drinkt het uit de tepels onder de oksels van de moeders. Een pup heeft scherpe melktanden waarmee het zich stevig vasthoudt aan de vacht van de moeder. Deze melktanden vallen uiteindelijk uit en worden vervangen door permanente tanden. Het jong hecht zich gedurende ongeveer 30 dagen aan zijn moeder vast, totdat het te zwaar is om te dragen waarna het op een roestplaats verblijft. Na ongeveer 50 dagen begint het jong de omgeving van de roestplaats te verkennen en met zijn vleugels te slaan om deze sterker te maken. Interacties met andere pups helpt om bij te dragen aan de ontwikkeling van sociale vaardigheden.

Na 2 tot 3 maanden is het jong volledig gespeend, hoewel het nog steeds bij de moeder blijft. Na 6 tot 12 maanden is het jong volledig onafhankelijk van de moeder. Na 1½ tot 2 jaar is het jong geslachtsrijp.

Het vrouwtje voedt het jong en zorgt voor bescherming. Omdat een jong slechts gedeeltelijk zijn eigen lichaamstemperatuur kan regelen, is het zorgen voor een warme omgeving een belangrijk aspect van de ouderlijke zorg. De rol van de mannetjes is niet precies duidelijk.

Informatie over de levensduur van deze soort is ontoereikend, maar volgens het Lubee Bat Conservancy, kunnen ze in gevangenschap maximaal 30 jaar worden. De Lubee Foundation heeft een unieke collectie van verschillende soorten die in gevangenschap leven waaronder verschillende soorten van het geslacht Pteropus. Observatie van andere soorten van het geslacht Pteropus die in gevangenschap worden gehouden, leren dat ze normaal gesproken tussen de 9 en 17 jaar oud worden. De Rodrigues vleerhond is waarschijnlijk te vergelijken met andere soorten van hetzelfde geslacht qua levensduur.

Bedreiging

Rodrigues vleerhonden worden met uitsterven bedreigd door het verlies van leefgebied. Naast de vernietiging van habitat door mensen, hebben natuurrampen zoals cyclonen de populatie aanzienlijk verminderd. Hoewel cyclonen historisch gezien weinig invloed hadden op deze soort, is er op dit moment door de afname van de regenwouden, geen buffer van extra regenwoud meer wanneer schade optreedt door stormen.

Sinds 1992 zijn Rodrigues vleerhonden een deel van het Species Survival Plan (SSP) en worden ze met succes in gevangenschap gefokt. Ze zijn echter nog niet opnieuw uitgezet in hun oorspronkelijke habitat.

Bronnen:

• IUCN: Mickleburgh, S., Hutson, A.M. & Bergmans, W. 2008. Pteropus rodricensis. The IUCN Red List of Threatened Species 2008: e.T18755A8565719. https://www.iucnredlist.org/species/18755/22087057 Accessed on 09 July 2017.
• Rodriguesvleerhond. (2021, mei 1). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 28 november, 2021 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Rodriguesvleerhond
• Animal Diversity Web: Popelka, V. 2006. “Pteropus rodricensis” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed July 31, 2017 at https://animaldiversity.org/accounts/Pteropus_rodricensis/

Pteropus rodricensis

Naam	Rodrigues vleerhond
Klasse	Mammalia (Zoogdieren)
Orde	Chiroptera (Vleermuizen)
Familie	Pteropodidae (Vleerhonden)
Geslacht	Pteropus
Soort	Pteropus rodricensis
Kop-romplengte	15 – 20 cm
Spanwijdte	50 – 90 cm
Gewicht	300 – 350 gram
Paringsinterval	Jaarlijks
Paartijd	Oktober – december
Nest	–
Draagtijd	120 – 180 dagen
Geboorte	Januari – juni
Aantal jongen	1
Geboortegewicht	45 gram
Spenen	2 – 3 maanden
Geslachtsrijp	1½ – 2 jaar
Levensduur	9 – 17 jaar
Voeding in de natuur	Bananen, guaven, mango’s, papaja’s, vijgen, broodfruit (Treculia africana), rijpe tamarindepeulen, bloemen, nectar, pollen en soms bladeren of schors.
Leefgebied	Eiland Rodrigues
Groep/solitair	Harems, grote groepen
Fokprogramma	EEP: CHESTER, David White
CITES	Appendix II (18/01/1990)
EU Listing	Annex A (04/02/2017)
IUCN	Bedreigd (EN, 12-7-2016)