Somalische giraffe

Beschrijving van de Somalische giraffe

Leefgebied

De Somalische giraffe of netgiraffe komt voor in droge struikgebieden in het noordoosten van Afrika, in Noord-Kenia, Somalië en Zuid-Ethiopië. In Kenia overlapt het verspreidingsgebied met dat van de Masaigiraffe, met verscheidene hybrides tot gevolg. In het wild leven er nog zo’n 3000 dieren. Hiermee is de Somalische giraffe een van de meest voorkomende giraffesoorten. 

Uiterlijk

De Somalische giraffe is te herkennen aan het “netvormige” vlekkenpatroon bestaande uit grote, hoekige, leverkleurige vlekken die gescheiden zijn door dunne witte lijnen. De vlekken van een mannetje worden donkerder naarmate het dier ouder wordt. De vlekken zijn bleker op de buik en de poten.

Ze kunnen 5,50 m hoog worden met een schouderhoogte van maximaal 3,30 m en 1930 kg zwaar worden. Vrouwtjes worden niet groter dan  4,80 m en niet zwaarder dan 1180 kg. Ondanks hun extreem lange nek hebben giraffen, net als bijna alle andere zoogdieren, inclusief de mens, slechts zeven nekwervels. De hals wordt door een enkele zeer sterke pees onder een hoek van ongeveer 55 ° gehouden. Deze pees loopt vanaf de achterkant van de kop naar de romp en is verantwoordelijk voor de “bult” tussen de hals en het lichaam. In ruststand houdt deze pees de nek en de kop in een rechtopstaande positie. Om de kop naar beneden te kunnen bewegen,bijvoorbeeld om te drinken, moeten giraffen spierkracht gebruiken. Over de hals zitten langs de hele lengte manen. De neusgaten zijn sleufvormig en kunnen gesloten worden.

De voorpoten zijn langer dan de achterpoten zodat de rug naar achteren toe sterk afloopt. Opvallend is ook de extreem lange blauwachtige tong waarmee ze bladeren van takken afstrippen. Deze kan ongeveer 40 cm lang worden. De lippen zijn erg hard ter beschermen tegen krassen bij het eten.

Opvallend zijn ook de kleine “hoorns” op de kop van giraffen. Dit zijn met huid bedekte uitsteeksel van bot. Mannetjes gebruiken deze hoorns bij het vechten waardoor de bovenkant meestal kaal is. Bij de vrouwtjes daarentegen zitten er donkere plukjes haar op. Afgezien van de hoorns zijn mannetjes van de vrouwtjes te onderscheiden door hun grotere gestalte en hun krachtigere bultige schedel. Om voldoende bloed naar de hersenen te kunnen pompen is het hart van Somalische giraffen 12 kg zwaar en kan het zestig liter bloed per minuut door het lichaam pompen. Ook is de bloeddruk significant hoger dan bij dieren van vergelijkbare grootte.

Voortbeweging

Giraffen zijn telgangers maar bij gevaar kunnen ze ook galopperen. Hierbij worden de voorpoten naar voren geworpen terwijl de hals naar achteren beweegt om het evenwicht te houden. Zodra de voorpoten op de grond komen worden de achterpoten naar voren verplaatst tot ver voor de voorpoten. Giraffen kunnen zo snelheden van meer van 50 km / uur halen. Relatief lage verhogingen in het landschap vormen onoverkomelijke obstakels. Ze gaan niet graag het water in.

Wetenswaardigheden

• Het is één van de meest bekende van de negen giraffe ondersoorten. Samen met de Rothschild giraffen is het veruit de meest voorkomende giraffesoort in dierentuinen.
• De buitengewone hoogte van giraffen wordt toegeschreven aan een ritueel waarbij twee mannetjes vechten door met hun nek tegen elkaar te slaan. De giraffen met de langste en sterkste halzen winnen en mogen paren waardoor zij hun genen kunnen doorgeven aan toekomstige generaties.
• Somalische giraffen kunnen met andere ondersoorten kruisen, zowel in gevangenschap als wanneer ze in het wild in contact komen met andere populaties. 
• Ze gebruiken reuk om de bladeren te vinden die ze graag willen eten.
• Giraffes zijn erg goed in het conserveren van water in het hete Afrikaanse klimaat. Ze kunnen hun lichaamstemperatuur handhaven deels vanwege hun bouw. Hun lange dunne poten zorgen voor snelle warmte-afgifte.

Voedsel in de natuur

Somalische giraffen zijn herbivoren en eten acacia, mirre, knoppen, jonge scheuten, bladeren en in zeldzame gevallen gras. Uit waarnemingen blijkt dat ze meer dan 100 soorten planten eten. Er zijn giraffen waargenomen die op gedroogde beenderen van het karkas van een antilope kauwden vanwege de calcium. Hoewel ze de voorkeur geven aan bladeren eten ze vele andere soorten vegetatie, vooral in het droge seizoen. De voorkeur voor voedsel wijzigt dan ook per seizoen. Ze pakken een tak beet met de lange, blauw gekleurde tong en strippen de bladeren er af. Een Somalische giraffe heeft, afhankelijk van zijn grootte, tussen de 50 en 60 kg voer per dag nodig. Hiervoor trekken kuddes door grote gebieden waarbij ze altijd op zoek zijn naar voedsel. Mannetjes besteden ongeveer 43% van de dag met eten en vrouwtjes ongeveer 55%. Ze gebruiken hun reukzin om de bladeren te vinden die ze graag willen eten. Ze eten alles wat er op een tak zit, met inbegrip van insecten, schors en doornen.

Somalische giraffen zijn herkauwers en hun maag bestaat uit vier delen, waarbij voedsel naar de eerste maag gaat en water rechtstreeks naar de tweede mag gaat. De eerste maag verteert gedeeltelijk takjes, bladeren en alles wat de giraffe heel heeft ingenomen. Wanneer het dier overdag niet eet worden delen van het gefermenteerde mengsel terug uit de maag in harde knobbels opgerispt. Hierbij moet het mengel over een afstand van 3 m omhoog naar de mond gestuwd worden. Dit gebeurt door middel van samentrekkingen van de gespierde slokdarm. Ze herkauwen dan de hele dag op deze brokken waardoor het voedsel verder wordt afgebroken. Hierna komt het in de derde maag terecht en tenslotte in de vierde maag waar het volledig verteerd wordt.

De bladeren die ze eten bevatten veel vocht waardoor ze dagen achtereen niet hoeven te drinken.

Gedrag

Giraffen zijn sociale dieren die in losse, open en onstabiele kuddes van 10 tot 20 dieren leven, hoewel er ook kuddes van 70 dieren zijn waargenomen. Individuele giraffen sluiten zich vrijwillig aan bij een kudde of verlaten deze weer. Kuddes kunnen bestaan uit alleen vrouwtjes, alleen mannetjes, vrouwtjes met jonge kalfjes of omvatten beide geslachten van alle leeftijden. De vrouwtjes zijn socialer dan mannetjes. In het wild worden ook wel geïsoleerde dieren aangetroffen. 

Ze slapen meestal staand. Af en toe gaan ze echter ook liggen waarbij de kop over het achterlijf ligt en waarbij de nek in een indrukwekkende bocht ligt. Over het algemeen slapen giraffen niet meer dan 2 uur per dag verdeeld over kleine powernaps van 10 tot 20 minuten. Giraffen die licht slapen doen dat in een volledig staande positie met half gesloten ogen waarbij de oren blijven draaien.

Giraffen eten en drinken ’s ochtends en ’s avonds. Gedurende de hete middag herkauwen giraffen meestal. Maar het herkauwen kan tijdens ieder deel van de dag plaatsvinden.

Volwassen mannetjes vormen dominante hiërarchieën door te vechten. Bij deze gevechten staan twee dieren met stijve poten naast elkaar. Ze benaderen elkaar met horizontale nekken waarbij ze naar voren kijken. Ze wrijven met hun nekken langs elkaar en draaien met hun nek en kop en leunen vervolgens tegen elkaar om de kracht van hun tegenstander in te schatten. Bij het “nekken” gaan ze naast elkaar staan en zwaaien en slaan ze met hun kop tegen de ander. Hierbij stoten ze met hun horens tegen de rug, flanken of nek van de tegenstander. Een slag die hard genoeg is kan een tegenstander knock-out slaan of verwonden.

Men hoort giraffen zelden. Het geluid wat ze maken wordt beschreven als blaten of brommen. De moeder roept haar jong met fiepen, een soort janken. Giraffen communiceren met voor de mens niet hoorbare frequenties van onder de 20 Hz.

Predatie

Wanneer giraffen hun enorme koppen naar de grond laten zakken om te drinken zijn ze kwetsbaar voor roofdieren. De belangrijkste predator is de leeuw, terwijl jachtluipaarden of nijlkrokodillen een geringer risico vormen. Jonge dieren worden echter bedreigd door hyena’s, luipaarden en Afrikaanse wilde honden. Elk roofdier loopt echter het gevaar voor eigen leven bij een aanval op een giraffe door de grootte, lange en krachtige poten die giraffen gebruiken om mee te trappen en te stampen. Hiermee kunnen giraffen een groep leeuwen op afstand houden en verdrijven. 

Een andere gevaarlijke vijand van de giraffe is ongetwijfeld de mens door de jacht. Op de lange termijn verdrijft de snel groeiende Afrikaanse bevolking de giraffen meer en meer uit hun oorspronkelijke habitat

Voortplanting in de natuur

Op een leeftijd van ongeveer vijf jaar kunnen de vrouwtjes voor de eerste keer drachtig worden. Na een draagtijd van ongeveer 15 tot 16 maanden brengen ze dan staand, meestal één jong ter wereld. Geboortes van tweelingen zijn zeer zeldzaam. Aangezien vrouwtjes twee tot drie maanden na de geboorte opnieuw bereid zijn om te paren, kunnen ze elk onder gunstige omstandigheden iedere anderhalf jaar een jong krijgen.

Bij een levensverwachting van ongeveer vijfentwintig jaar kan elk vrouwtje twaalf tot veertien jongen krijgen maar in het wild is dit gemiddeld slechts de helft hiervan. Een kalf wat bij bij de geboorte gemiddeld 70 kg weegt en gemiddeld 180 cm groot is moet bij de bevalling een val van ongeveer 2,5 meter doorstaan voordat het voor de komende 9 tot 12 maanden door de moeder wordt verzorgd. Ondanks de bescherming van de moeder bereikt slechts 25 tot 50% van de jongen de volwassen leeftijd.

Bedreiging

Er wordt op giraffen gejaagd en gestroopt voor het vlees, de huid en de staart. Ook verlies van leefgebied heeft invloed op de populaties. Giraffen zijn dan ook voor een groot deel uitgeroeid in hun historische gebieden zoals Eritrea, Guinee, Mauritanië en Senegal. Ze zijn ook deels verdwenen in Angola, Mali en Nigeria, maar er zijn ook giraffen uitgezet in Rwanda en Swaziland.

De giraffen die wijdverspreid in heel Zuid- en Oost-Afrika voorkomen, met kleinere geïsoleerde sub-populaties in West- en Centraal-Afrika, worden sinds september 2016 geclassificeerd als kwetsbaar in plaatst van niet-bedreigd als gevolg van een dramatische daling van 36 tot 40% van ongeveer 151,702 tot 163,452 dieren in 1985 tot 97.562 in 2015. De groei van de menselijke bevolking heeft een negatieve invloed op veel sub-populaties. Illegale jacht, habitatverlies en veranderingen als gevolg van de uitbreiding van landbouw en mijnbouw, toenemende conflicten tussen mens en wild en menselijke verstoring zorgen allemaal voor een verschuiving in de richting van het uitsterven van deze soort. Van de negen ondersoorten van de giraffes, hebben drie een groeiende populatie, terwijl bij vijf de populatie vermindert en bij één de populatie stabiel is. Een resolutie die de IUCN World Conservation Congress in september 2016 heeft aangenomen roept op tot actie om de achteruitgang van de giraffe te keren. 

Bronnen

• Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Somalische_giraffe Accessed on 27 March 2017
• Animal Diversity Web: Maisano, S. 2006. “Giraffa camelopardalis” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed May 17, 2017 at https://animaldiversity.org/accounts/Giraffa_camelopardalis/
• IUCN: Muller, Z., Bercovitch, F., Brand, R., Brown, D., Brown, M., Bolger, D., Carter, K., Deacon, F., Doherty, J.B., Fennessy, J., Fennessy, S., Hussein, A.A., Lee, D., Marais, A., Strauss, M., Tutchings, A. & Wube, T. 2016. Giraffa camelopardalis. (errata version published in 2017) https://www.iucnredlist.org/species/9194/136266699 Accessed on 17 May 2017.

Somalische giraffe

Naam	Somalische giraffe
Klasse	Mammalia (zoogdieren)
Orde	Cetartiodactyla (walvisachtigen en evenhoevigen)
Familie	Giraffidae (giraffen)
Geslacht	Giraffa
Soort	Giraffa (camelopardalis) reticulata
Hoogte ♂	5,50 m, gem. 5,30 m
Hoogte ♀	4,80 m, gem. 4,30 m
Kop-romp lengte	3,40 – 4,80 m
Schouderhoogte	2,70 – 3,30 m
Staartlengte	78 – 100 cm
Neklengte	2,40 m
Lengte hoorns	13 cm
Gewicht ♂	1100 – 1930 kg
Gewicht ♀	700 – 1180 kg
Paartijd	Hele jaar door
Paringsinterval	Gem. 620 dagen
Draagtijd	15 – 16 maanden
Nest	–
Geboorte	Hele jaar door
Geboortegewicht	58 – 70 kg
Aantal jongen	1 jong
Spenen	13 maanden
Geslachtsrijp	4 – 5 jaar
Levensduur	20 jaar in het wild, 39 in gevangenschap
Voeding in de natuur	Acacia, mirre, knoppen, jonge scheuten, bladeren en soms gras
Leefgebied	Noord-Kenia, Somalië en Zuid-Ethiopië.
Groep/solitair	Groep
Fokprogramma	EEP: GELSENKIRCHEN, Jörg Jebram (Giraffa camelopardalis)
CITES	Not listed
EU Listing	–
IUCN	Gedreigd (EN, 16-03-2018)