Beschrijving van de westelijke gorilla
Leefgebied
Van de westelijke gorilla zijn twee ondersoorten bekend:
- de westelijke laaglandgorilla (Gorilla-gorilla-gorilla)
- de Cross Rivergorilla (Gorilla gorilla diehli)
De twee ondersoorten van de westelijke gorilla verschillen aanzienlijk in leefgebied en aantallen. De Cross Rivergorilla is de minst voorkomende ondersoort en wordt alleen aangetroffen in enkele geïsoleerde populaties aan de grens tussen Niger en Kameroen. Daarentegen is de westelijke laaglandgorilla de meest voorkomende ondersoort en wordt aangetroffen in Kameroen, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Congo, Gabon, Equatoriaal-Guinea en Cabinda, een provincie van Angola, die als exclave is ingeklemd tussen Congo-Brazzaville in het noorden en Congo-Kinshasa in het zuiden.
De westelijke gorilla leeft in primaire-, secundaire- en moerasbossen. De beste habitat is tropisch secundair bos met open kruinen waar veel licht tot de bodem van het bos kan doordringen.
Uiterlijk
De westelijke gorilla is een zwaargebouwde primaat en de grootste levende apensoort. Tot voor kort dacht men dat er maar één soort was, maar met DNA is men erachter gekomen dat er twee soorten kunnen worden onderscheiden, namelijk de oostelijke en de westelijke gorilla. De westelijke gorilla is kleiner en lichter van vorm dan de oostelijke gorilla. Dit is te wijten aan het feit dat westelijke gorilla’s goed moeten kunnen klimmen om bij fruit in bomen te kunnen komen.
Gorilla’s hebben een karakteristieke lichaamsvorm met een brede borst, een gespierde nek en sterke handen en voeten. De handen zijn naar verhouding groot en de duimen zijn zeer groot. Op alle vingers zitten nagels. Viervoeters hebben lange armen en bij gorilla’s zijn deze zelfs langer dan hun stahoogte. Gorilla’s hebben grote neusgaten en kleine ogen en oren. Ze hebben grote kaakspieren en brede, sterke tanden. Gorilla’s hebben geen staart.
Westelijke gorilla’s hebben een fijne, bruinachtige vacht, vaak met een rode of kastanjebruine tint op de kruin. Volwassen mannetjes worden ook wel ‘zilverruggen’ genoemd vanwege het zilverwitte haar op de onderrug.
Mannetjes hebben een grotere schedelkam dan vrouwtjes en andere apen, grotere hoektanden en een meer uitgesproken rand boven de ogen. Ze zijn meestal groter dan vrouwtjes en kunnen in gevangenschap 275 kg zwaar worden. In het wild zijn mannetjes gemiddeld 180 kg. Vrouwtjes wegen met 70 kg bijna de helft van de mannetjes. Mannetjes hebben gedrongen lichamen en zijn, wanneer ze met gebogen knieën rechtop staan, 1,75 tot 1,80 m lang. Vrouwtjes zijn slechts 1,25 tot 1,50 m lang.
Voortbeweging
Westelijke gorilla staan vaak rechtop, maar lopen gebogen. Ze lopen op vier poten waarbij de knokkels van de gekromde handen de grond raken. Lichtere dieren kunnen met hun armen slingerend van boom naar boom worden waargenomen.
Wetenswaardigheden
- Gorilla’s zijn de grootste levende apen, hoewel de westelijke gorilla kleiner en lichter is dan zijn oostelijke verwant.
- Volwassen mannetjes van de westelijke gorilla’s staan bekend als ‘zilverruggen’ en zijn vernoemd naar het zilverachtige witte haar op hun rug, staart en dijen.
- Westelijke gorilla’s leven in familiegroepen met een dominante mannetje, verschillende vrouwtjes en hun nakomelingen.
- Westelijke gorilla’s kunnen in het wild 40 jaar worden.
Voedsel in de natuur
Wilde gorilla’s zijn herbivoren, ze eten voornamelijk sappige plantenstengels. Fruit vormt ook een groot deel van het dieet van westelijke gorilla’s. Meestal eten gorilla’s ’s ochtends en ’s middags. Ze trekken dagelijks verder dan de oostelijke gorilla’s, waarbij ze op zoek zijn naar fruitbomen. Ze leggen hierbij een afstand af van 1 tot 4 kilometer. Ze eten ook bladeren, bessen, varens en schors.
Westelijke gorilla’s klimmen in bomen tot op een hoogte van 15 meter op zoek naar voedsel. Ze halen hun voedsel nooit volledig uit één gebied. Doordat de vegetatie die ze eten snel weer aangroeit, kunnen ze langere tijd binnen een redelijk beperkt leefgebied blijven.
Gedrag
Westelijke gorilla’s leven in groepen van 2 tot 20 dieren, bestaande uit tenminste één mannetje, meerdere vrouwtjes en hun nakomelingen. Een dominante zilverrug leidt de groep. Jonge mannetjes verlaten de groep meestal als ze volwassen worden. Vrouwtjes gaan naar een andere groep om zich voort te planten, wanneer ze acht tot negen jaar oud zijn. Grote mannetjes, met een grote lichaamsbouw, hoektanden en kaakspieren, hebben grotere fysieke en sociale macht binnen de groep. Een dominante man blijft de baas totdat een ander mannetje hem uit de groep verjaagd. Verstootte zilverruggen leiden meestal een eenzaam leven.
In sommige gevallen zullen minder dominante mannetjes samen een groep vormen in de nabijheid van de kerngroep.
Gorilla’s zijn over het algemeen rustig, verlegen en vriendelijk, tenzij ze worden bedreigd. De mannetjes gaan dan rechtop staan en met hun vuisten op hun borst slaan om hun kracht te tonen en om de tegenstander te intimideren. Wanneer ze aangevallen worden of geïrriteerd raken grommen ze luid en worden ze erg gevaarlijk. Gorilla’s tonen ook hun agressie door naar indringers uit te vallen. Ze slaan indringers echter maar zelden. In plaats daarvan rennen ze er langs en doen ze een nieuwe uitval.
Vechten speelt een belangrijke rol in de groepshiërarchie. Het is gebruikelijk dat een nieuw dominant mannetje, nadat hij het voormalige dominante mannetje heeft verjaagd, de jongen in de groep doodt, waardoor alle zogende vrouwtjes weer voortijdig vruchtbaar worden. Door dit te doen vergroot een mannetje zijn kans om zelf nakomelingen te krijgen, aangezien zijn status als dominant mannetje van onbekende duur is. Vruchtbare vrouwtjes hebben belang bij een dominant mannetje wat goed kan vechten, ter bescherming van de groep en met name de jongen.
Gorilla’s communiceren met geluiden, gezichtsuitdrukkingen, fysieke houdingen en via lichaamscontact. Ook geuren spelen een rol spelen bij de communicatie. Mannetjes slaken een toeterende alarmkreet om de groep te waarschuwen, waarin ieder dier dan onmiddellijk alert wordt.
Groepen kunnen maanden en meestal jaren samentrekken, maar vanwege de overvloed aan eten in de buurt van hun verblijfsplaats en hun imposante omvang, is er meestal weinig tijd en energie om te trekken. Om deze redenen laten ze geen gedrag zien wat wijst op de verdediging van hun leefgebied en overlappen territoria van naburige groepen elkaar.
Gorilla’s bouwen dagelijks een nest van takken en bladeren op de grond of in bomen om in te slapen. Vrouwtjes bouwen hun nest vaak in een boom, maar een mannetje is daar te zwaar voor. Onderlinge verzorging is bij gorilla’s niet zo gebruikelijk als bij andere primatensoorten.
Het territorium van een groep kan wel 30 vierkante kilometer groot zijn.
Predatie
Door hun imposante grootte zijn er gewoonlijk geen predatoren van volwassen gorilla’s. Jonge dieren kunnen echter ten prooi vallen aan roofvogels of grote carnivoren. Ook kunnen jonge gorilla’s die nog niet gespeend zijn gedood worden door mannetjes van hun eigen soort.
Voortplanting in de natuur
Eén dominant mannetje paart met alle vrouwtjes in die groep. Vanwege zijn superieure vechtcapaciteiten en het vermogen om de vrouwtjes en hun nakomelingen beter te beschermen, krijgt een dominant mannetje de voorkeur van de vrouwtjes.
Net als bij mensen is er geen vast voortplantingsseizoen en menstrueren de vrouwtjes elke 28 dagen. Na een dracht van negen maanden wordt één jong van ongeveer 2 kg geboren.
Vrouwtjes krijgen om de vier jaar een jong, waarbij ze het eerste jong krijgen wanneer ze ongeveer tien jaar oud zijn. Door het hoge sterftecijfer overleeft er gemiddeld slechts eens in de 6 tot 8 jaar een jong. Mannetjes paren, vanwege fysieke competitie, zelden voor ze 15 jaar oud zijn.
Wanneer er twee jongen worden geboren, laat de moeder vaak één van de jongen doodgaan omdat ze moeilijk voor twee kan zorgen. De jongen groeien ongeveer twee keer zo snel als baby’s van mensen en kunnen op een leeftijd van 3 maanden de moeder al vastgrijpen en in de vacht klimmen. De jongen worden 3 tot 4 jaar verzorgd. Mannetjes hebben meestal weinig interactie met de jongen, hoewel ze hun nageslacht wel beschermen door de groep te verdedigen tegen potentiële mannetjes die de controle over de groep willen overnemen.
Gorilla’s leven lang en kunnen in het wild 35 tot 40 jaar worden. In gevangenschap kunnen ze 50 jaar worden.
Bedreiging
De daling van het aantal gorilla’s wordt voornamelijk toegeschreven aan het verlies van hun boshabitat, dat meedogenloos wordt gekapt om plaats te maken voor landbouw en houtkap. Tevens is van 1992 tot 2007 vermoedelijk een derde van de totale populatie in beschermde gebieden het slachtoffer geworden van het Ebola-virus.
Ook de handel in bushmeat vormt in toenemende mate een bedreiging voor het voortbestaan van de soort en door de houtkap wordt het bos steeds toegankelijker voor jagers. De vraag naar vlees is toegenomen door zowel wegwerkers als de groeiende stedelijke markt. Westerse gorilla’s zijn erg vatbaar voor de illegale handel in bushmeat, omdat gorillavlees wordt gezien als een symbool van rijkdom en prestige. Mannetjes verdedigen actief hun vrouwtjes en nakomelingen wanneer hun groep bedreigd wordt, waardoor de kans om te worden gedood door een jager alleen maar toeneemt.
Conservatie
De westelijke gorilla staat vermeld op bijlage I van CITES en de internationale handel van de soort is afgenomen. Het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) heeft onderkend dat het dringend nodig is om onze naaste verwanten te beschermen en heeft een Great-Ape Survival Partnership (GRASP) opgezet ten behoeve van het definiëren van beschermingsmaatregelen die nodig zijn om de toekomst van apen veilig te stellen en om politieke steun en financiering te verkrijgen om deze maatregelen te kunnen uitvoeren.
De westelijke gorilla staat als ‘ernstig bedreigd’ geclassificeerd op de Rode lijst van de IUCN.
Bronnen:
- IUCN: Maisels, F., Bergl, R.A. & Williamson, E.A. 2016. Gorilla gorilla (errata version published in 2016). The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T9404A102330408. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T9404A17963949.en Accessed on 14 September 2018.
- Arkive: https://www.arkive.org/western-gorilla/gorilla-gorilla/ Accessed on 14 September 2018.
- Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Westelijke_gorilla Accessed on 14 September 2018.
- Animal Diversity Web: Csomos, R. 2008. “Gorilla gorilla” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed September 20, 2018 at https://animaldiversity.org/accounts/Gorilla_gorilla/
Gorilla gorilla
Naam | Westelijke gorilla |
Klasse | Mammalia (Zoogdieren) |
Orde | Primates (Primaten) |
Familie | Hominidae (Mensachtigen) |
Geslacht | Gorilla (Gorilla’s) |
Soort | Gorilla gorilla |
Lengte rechtop staand | ♂ 175 – 180 cm, ♀ 125 – 150 cm |
Gewicht | ♂ 140 kg, ♀ 70 kg |
Paartijd | Het hele jaar door |
Paringsinterval | 4 jaar |
Draagtijd | 9 maanden |
Nest | – |
Geboorte | Het hele jaar door |
Geboortegewicht | 2 kg |
Aantal jongen | 1 jong |
Spenen | 3 tot 4 jaar |
Geslachtsrijp | ♂ 15 jaar, ♀ 10 jaar |
Levensduur | In het wild 35 – 40 jaar. In gevangenschap 50 jaar |
Voeding | Fruit, plantenstengels, bladeren, bessen, varens en schors |
Leefgebied | De Cross Rivergorilla: in enkele geïsoleerde populaties aan de grens tussen Niger en Kameroen. De Westelijke laaglandgorilla: in Kameroen, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Congo, Gabon, Equatoriaal-Guinea en Cabinda, |
Groep/solitair | Groep |
Fokprogramma | EEP: APELDOORN, Frank Rietkerk |
CITES | Appendix I (01/07/1975) |
EU Listing | Annex A (01/07/1975) |
IUCN | Ernstig bedreigd (CR) (2007) |
Ontdek meer van zoo-dieren.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.